محمدرضا سمائی - دانشگاه علوم پزشکی شیراز، دانشکده بهداشت و تغذیه، گروه مهندسی بهداشت
عباس افشار - دانشگاه علم و صنعت ایران، دانشکده مهندسی عمران، گروه مهندسی آب و محی
محمدامین احمدی برگانی - شرکت آب و فاضلاب روستایی استان فارس
رضا اسدی - شرکت آب و فاضلاب روستایی استان فارس

با افزایش اوتریفیکاسیون (تغذیه گرایی) دریاچ هها و مخازن در سراسر جهان، نیاز به مدلسازی پیش بینانه کیفیت آب افزایش بسیاری یافته است . فسفر و ازت حاصل از فعالیتهای شهری و کشاورزی امروزه به عنوان عوامل اصلی تغذیه گرایی، شناخته می شوند . پویایی سیستم روشی برای حل مسائل با کمک شبیه سازی رایانه ای است . هدف معمول پژوهش ب ا این روش، درک چگونگی و چرایی پویایی مسائل و جستجوی سیاستهای مدیریتی برای بهبود این وضعیت می باشد. در این مقاله چند متغیر مهم تغذیه گرایی مانند فیتوپلانکتون، زئوپلانکتون، نیترات، آمونیاک، فسفر و کربن با روش پویایی سیستم و با استفاده از نرم افزار ونسیم مدلسازی شده است . مدل ساخته شده دارای 16 متغیر حالت می باشد. این مدل قابلیتهای گوناگونی از جمله شبیه سازی متغیرهای کیفی آب در رولایه (اپیلیمنیون) و زیرلایه (هیپولیمنیون) را دارد . داده های مورد نیاز مدل شامل حجم اولیه مخزن، مقادیر جریانهای ورودی و خروجی از مخزن ، مقادیر اولیه آمونیاک، نیترات، فسفات، کربن محلول، کربن ذر ه ای، جلبک، زئوپلانکتون گیاهخوار و زئوپلانکتون گوشتخوار و دما در مخزن و مقادیر این پارامترها در جریانهای ورودی در کل زمان شبی هسازی می باشد. برای بررسی مدل از داده های مخزن لان گلیک آمریکا استفاده شده است . از داده های سال 1991 جهت مدلسازی و از داده های سال 2000 جهت صحت سنجییا تائید مدل استفاده شده است . پس از صحت سنجی مشخص شد که مدل تطابق خوبی با مقادیراندازه گیری شده دارد . عامل محدودکننده رشد جلبکی نیز فسفر شناخته شد . از این مدل می توان برای موارد مشابه در کشور استفاده کرد، چون علاوه بر سادگی و کمی داده های ورودی، برآوردی کلی از وضعیت مخزن ارائه می کند.

تغذیه گرایی، پویایی سیستم، موادمغذی، مدلسازی، لانگ لیک