مجید عسکری حصنی - گروه زیست شناسی، دانشکده علوم دریایی و اقیانوسی، دانشگاه علوم و فنون
علی گلچین راد - گروه زیست شناسی، دانشکده علوم پایه، دانشگاه گیلان، رشت.
آزاده عتباتی - گروه زیست شناسی، دانشکده علوم پایه، دانشگاه گیلان، رشت.
مریم عباسی - گروه زیست شناسی، دانشکده علوم پایه، دانشگاه گیلان، رشت.

در این پژوهش، تاثیر ماده شوینده آنیونی بر فاکتورهای خونی و مورفولوژی کبد ماهی کپور معمولی مورد مطالعه قرار گرفت . برای این منظور، 40 عدد ماهی به طول 10 تا 12 سانتیمتر و وزن 35 تا 40 گرم دریک گروه شاهد و چهار گروه تیمار در آکواریومهای 150 لیتری قرار گرفتند. گروه های تیمار به ترتیب حاوی 6،4،2 و 8 میلی گرم بر لیتر ماده شوینده محلول در آب بودند . جهت بررسی تاثیر ماده آلوده کننده، در روزهای 7و5و3و2و1 آزمایش از ناحیه شکمی باله مخرجی خونگیری بعمل آمد . بخشی از خون تهیه شده، با گیمسا رنگ آمیزی و سلولهای خونی مورد بررسی قرار گرفت . پلاسمای بخش دیگر ازخون تهیه شده، استخراج و میزان گلوکز خون از روش تست آنزیمی گلوکز اکسیداز و اسپکتروفتومتر اندازه گیری شد . جهت تعیین میزان گلیکوژن کبد، بخشی ا ز کبد را هیدرولیز کرده تا گلیکوژن به گلوکز تبدیل گردد و سپس به روش تست آنزیمی ذکر شده میزان گلوکز و درنهایت میزان گلیکوژن بدست آمد . مابقی بافتهای کبد تهیه شده در هر تیمار در محلول بوئن تثبیت شدند . سپس، مقاطع 5 میکرونی تهیه و با روش هماتوکسیلین-ائوزین رنگ آمیزی و مورد مطالعه قرار گرفتند. در بررسی سلولهای خونی تغییراتی در تعداد و شکل سلولها مشاهده شد . بطوریکه با افزایش غلظت ماده شوینده تعداد سلولها افزایشیافت و بر خلاف گروه شاهد در گروه های تیمار اکثریت گلبولهای قرمز تغییر شکل داده و از حالت طبیعی خارج شده بودند. با استفاده از روش آماری آنالیز واریانس مشخص شد که رابطه معنی داری بین افزایش ماده الوده کننده و کاهش گلیکوژن و همچنین افزایش گلوکز خون وجود دارد P<0/05 در بررسی بافتی سلولهای کبد پدیده هیپرتروفی در نمونه های تیمار شده کاملاً مشهود بود بطوریکه با ا فزایش غلظت ماده شوینده هیپرتروفی افزایشیافته و در بالاترین غلظت اکثریت سلولهای کبد دچار پارگی شده بودند

ماده شوینده آنیونی، ماهی کپور معمولی ،(Cyprinus carpio)گلوکز خون،گلیکوژن، بافت کبد