علی پاسبان - مربی آموزشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی خراسان شمالی، بجنورد
جعفر امانی - سرپرست دفتر کنترل کیفیت و بهداشت آب و فاضلاب- شرکت آب و فاضلاب خراسان شما
مریم چترسیماب - کارشناس ارشد مدیریت و برنامه ریزی آموزشی معاونت آموزشی دانشگاه علوم

غلظت بالای نیترات در آب از جمله عوامل آلاینده آب های زیرزمینی محسوب می شود که در سال های اخیر به لحاظ افزایش تولید فاضلابها و گسترش فعالیت های کشاورزی و توسعه شهر نشینی میزان آن در منابع آب رو به افزایش گذاشته است . غلظت بالای نیترات در آب آشامیدنی از نظر بهداشتی برای کودکان مخاطره آمیز بوده و باعث بیماری مت هموگلوبینمیا می گردد . هدف از این پژوهش اندازه گیری غلظت نیترات در آب چاه های تأمین کننده آب شرب شهر بجنورد و مقایسه آن با استاندارد های رایج می باشد . این تحقیق به روش توصیفی و به منظور بررسی غلظت نیترات در منابع تامین آب شهر بجنورد در سال 1386 انجام گرفت . بدین منظور نتایج آزمایش نیتر ا ت در 82 نمونه آب از منابع تأمین کننده و مخازن ذخیره آب شرب بجنورد مورد بررسی قرار گرفت . تمام نمونه ها در آزمایشگاه شیمی شرکت آب و فاضلاب شهری خراسان شمالی و به روش اسپکتروفتومتری اندازه گیری شد . نتایج حاصله با روش آماری مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج این تحقیق نشان داد میانگین غلظت نیترات در در چاه های آب شرب بجنورد 54/9 میلی گرم در لیتر می باشد ومیانگین غلظت نیترات در چاههای داخل شهر و چاههای خارج شهر اختلاف معنی داری دارندP=0/003 میانگین غلظت نیترات در چاه های داخل شهر بالاتر می باشد . همچنین مشخص شد که از مجموع 8 حلقه چاه خارج از شهر 2 (25%) حلقه چاه و از مجموع 9 حلقه چاه داخل شهری 8 (88/8%) حلقه چاه دارای میانگین غلظت نیترات بیش از مقدار استاندارد موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران می باشند همچنین بین میانگین غلظت نیترات و عمق چاه رابطه معکوس معنی دار برقرار می باشد (P<0/001) و با افزایش عمق چاههای آب، غلظت نیترات کاهش مییابد. میانگین نیترات در آب خروجی مخازن ذخیره 34/42 میلی گرم در لیتر می باشد . بر اساس نتایج بدست آمده میانگین غلظت نیترات در تعداد زیادی از چاه ها آب شرب بجنورد بیش از استاندارد موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران می باشد . با توجه به مخاطرات بهداشتی ناشی از غلظت بالای نیترات در چاه های آب شرب مورد استفاده، اقدامات اساسی، از قبیل : حفظ حریم کلیه منابع آب، تصفیه یا خارج نمودن چاه های آلوده (چاههای کم عمق و داخل شهر) از چرخه مصرف و جایگزین نمودن منابع با کیفیت بهتر و سنجش و کنترل مستمر نیترات در منابع تامین و شبکه توزیع آب ضروری به نظر می رسد.

نیترات، بجنورد، آب شرب، چاه آب، مخازن ذخیره