عبدالایمان عمویی - عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی بابل
حسینعلی اصغرنیا - عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی بابل
علی خدادادی - کارشناس بهداشت محیط معاونت بهداشتی شهرستان بابل

امروزهیکی از مشکلات اساسی موجود در سطح روستاهای کشور مان ، انباشت و پراکندگی پسماندها و فضولات در داخل آنها می باشد ، که تاکنون آنچنان که شایسته است بدان توجه کافی نشده است . علیرغم تحقیقات زیاد در زمینه کود سازی از ز باله های شهری ، مطالعات اندکی در زمینه تهیه کود آلی از مواد زاید روستایی صورت گرفته است . این در حالی است که قسمت اعظم زباله های تولیدی در روستاها را مواد زاید آلی تشکیل می دهند . در پژوهش حاضر قابلیت تولید و عمل آوری مخلوط فضولات روستایی (زباله های خانگی،فضولات حیوانی و پسماند های کشاورزی) به صورت کود کمپوست مورد بررسی قرار گرفت. روش مطالعه : در این پژوهش ضمن منطقه بندی روستاهای نمونه بر اساس شرایط اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی، میزان 50 کیلو گرم از زباله های خانگی تولیدی هریک از مناطق در 3 روز متوالی دریک هفته بصورت کاملاًتصادفی نمونه برداری شد که پس از اختلاط کامل نمونه ها، توده های نهایی با وزن 150 کیلو گرم جهت انجام مطالعه مورد نظر تهیه گردیدند . همچنین به همین میزا ن ( 150 کیلو گرم )از فضولات حیوانی و نیز مخلوط فضولات حیوانی و زباله های خانگی و کشاورزی در ه ریک از روستاها برای تهیه کود آلی و مقایسه خصوصیات هریک از کودهای تهیه شده به صورت مجزا و مخلوط استفاده شد. نتایج : میانگین درصد وزنی اجزای قابل تجزیه بیولوژیک در کلیه روستاها در حدود 70 درصد و میزان رطوبت توده های مواد زاید جامد در عملیات کودسازی در گستره 50 تا 60 درصد و مدت زمان عمل آوری و تهیه کود کمپوست 95 روز بوده است . میزان درصد مواد آلی در کودهای تولیدی از فضولات حیوانی،زباله های خانگی و مخلوط آنها به ترتیب 66/33 % , 54/92% , 44/59% می باشد . در این مطالعه، میزان درصد کربن آلی، ،میزان غلظت نیتروژن، فسفر و پتاسیم و میزان غلظت فلزات سنگین سرب،کادمیوم و روی و نیز تعداد کلیفرم های مدفوعی و تخم انگل های کرمی در کلیه کودهای تولیدی با مقادیر توصیه شده سازمان بهداشت / جهانی مطابقت داشته است. در این پژوهش کودهای تولیدی از زباله های خانگی بیشترین درصد کاهش وزن( 68 34 درصد ) و بیشترین میزان کارآیی تولید کود ( 65 درصد ) را در عملیات تهیه کود دارا بوده اند . از لحاظ کیفیت بیولوژیک و میکروبی نیز کلیه کودهای حاصله از عملیات کودسازی،عاری از باکتری های کلیفرم به ویژه کلیفرم های مدفوعی بوده است . ویژگی های فیزیکی ا ن واع کودهای تولیدی نیز (رنگ،بو،اندازه دانه بندی،میزان اسیدیته و رطوبت) با شرایط مطلوب آن(توصیه سازمان بهداشت جهانی) کاملا مطابقت داشته است. استنتاج نهایی : طرح تهیه کود از مواد زاید جامد روستایی (فضولات حیوانی،پسماندهای کشاورزی و زباله های خانگی ) علاوه بر کا هش حجم مواد زاید تولیدی در روستاها، باعث تولیدیک محصول استراتژیک و با ارزش در کشاورزی گردیده که جایگزین بسیار مناسب کودهای شیمیایی آلاینده محیط زیست خواهد شد.

فضولات روستایی،کود کمپوست،شهرستان بابل