بشیر سراجی - دانش آموخته رشته تاریخ فرهنگ و تمدن ملل اسلامی،دانشگاه علوم اسلامی رضوی مشهد (حرم امام رضا (ع))

دیلم یا گیلان امروزی سرزمینی است که همزمان با ورود اسلام به ایران به واسطه جنگجویانش و مقاومتی که در برابر اعراب ازخود نشان داد در تاریخ معروف شد.این سرزمین (گیلان امروزی) از شمال به سرزمین های پست ساحلی دریای کاسپین و از جنوببا سرزمین های مرکزی ایران به ویژه با قزوین و زنجان همجوار بوده است. دیلمیان پس از آشنایی با علویان و گرویدن به تشیع، بهنوعی مخالفت خود را با خلافت عباسی ابراز کردند.مقاله حاضر با در نظر گرفتن نام های دیلم و گیلان برای این منطقه در ادوارمختلف تاریخی، به بررسی جغرافیای تاریخی، تحولات انسانی و تاریخی این پهنه، با توجه به کتب جغرافیایی و تاریخی می پردازد.

تاریخ، جغرافیا، جغرافیای تاریخی، گیلان و دیلم