بشیر سراجی - دانش آموخته رشته تاریخ فرهنگ و تمدن ملل اسلامی،دانشگاه علوم اسلامی رضوی مشهد (حرم امام رضا (ع))
فاطمه حسینی - دانش آموخته رشته معماری ، دانشگاه بین الملل امام خمینی (ره) قزوین

هنر ایرانی اسلامی در دوره صفویه با اهتمام حکومت و خاندان حکومتی، کمک و همت ایرانیان و شیعیان به ویژه علما و هنرمندانپیشرفت شایانی کرد. در میان هنرهای ایرانی اسلامی، هنر معماری جایگاهی ویژه و شهرتی عالم گیر یافت.کاروانسرای تی تی ،واقع در سیاهکل گیلان ،یکی از دو کاروانسرای خشتی به جامانده ی گیلان و از بناهای منسوب به حکومت محلی سادات آل کیا ،مقارن با عصر صفوی می باشد.برخی از محققان نظیر پروفسور ویلبر معتقدند که اجرای هر طرح معماری به سه عنصر اجتماعیبستگی دارد ،این سه عنصر از این قرار است : اول جامعه ای که به آن طرح نیازمند است؛دوم شخص یا اشخاصی که از اجرای طرححمایت می کنند و هزینه مالی آن را متعهد می شوند؛سوم معمار یا استادکارانی که طرح را اجرا می کنند؛ از این روجذابیت تحقیق ومطالعه معماری ایران در این است که دریابیم این عوامل سه گانه ، چگونه بر یکدیگر تاثیر می گذارند و سرانجام به احداث بناییمنجر می شوند. (کیانی، تهران، 7:1392)بدین ترتیب دراین مقاله در صدد برآمدیم در حد توان ، این سه عنصر را کشف و مورد بررسی قرار دهیم. کاروانسرای تی تی از نوع کاروانسراهای برون شهری و دو ایوانی است و در هنگامه واپسین نفس های حاکمیتکیائیان در سیاهکل ساخته شده است.عناصر معماری به کار رفته در این کاروانسرا،میانسرا (حیاط مرکزی)، ورودی ، هشتی،ایوان،قوس جناغی ، طاق کلمبو و طاق گهواره ای و... می باشند. در این مقاله بعد از ذکر مختصری از تاریخ گیلان عصر صفوی وکاروانسراهای این دوره، به موقعیت جغرافیایی تی تی کاروانسرا و پیشینه تاریخی آن و همچنین به ویژگی ها و عناصر بنا، روش وسبک معماری، مصالح مورد استفاده ، تزیینات ،تغییرات و تعمیرات و وضعیت فعلی آن اهمیت ویژه ای مبذول شده است.

صفویه ، آل کیا، تی تی کاروانسرا ، عناصر وسبک معماری