هدی اسفندیاری - کارشناس ارشد برنامه ریزی منطقه ای، دانشگاه شهید بهشتی

حاشیه نشینی عمدتاً پس از انقلاب صنعتی و در پی رشد شتابان شهرنشینی بوجود می آید. در این فرآیند مهاجران و افرادی کهتوانایی جذب شدن در کالبد شهر را ندارند، به استقرار سکونتگاههای غیر متعارف در اطراف محدوده شهری روی می آورند کهمنجر به پدید آمدن محلات حاشیه ای شهر می گردند.بسیاری از شهرهای کشور ما نیز با این پدیده مواجه اند . حضور رو به ازدیاد این شکل اسکانهای شهری در دهه های گذشته درایران، حکایت از نارکارآمدی ابزارها و سیاست های اعمال شده در دهه های گذشته برای برخورد با آنها دارد. تمهید مقابله باتشکیل سکونت گاه های غیر رسمی در اکثر مواقع باشکست مواجه شده است. بی شک تخریب این گونه سکونت گهاه هها سرمایهاقتصادی گروه های کم درآمد را که به مثابه بخشی از سرمایه اقتصادی – اجتماعی شهرها نیز محسوب می شود، از میان می برد ودر عین حال اقدامی غیر انسانی محسوب می شود. همچنین، وجود سکونت گاه های فرودست در محله های کم خدمات شاهد اینمدعاست که رسمی سازی سکونت گاه های غیر رسمی به خودی خود شرایط خدمات رسانی بهتر، افزایش سرمایه گذاری کالبدیخصوصی یا حل مشکلات اقتصادی، اجتماعی، و فرهنگی را فراهم نمی کند. به نظر می رسد همکاری با گروه ههای کم درآمد واتخاذ سیاست ها و اجرای برنامه هایی در جهت منافع و توانمندسازی آنان یکی از راهکارهای مواجه با این مساله می باشد. اینپژوهش به دنبال ارائه توصیفی جامع از رویکرد توانمندسازی سکونتگاه های غیر رسمی است و با توجه به عنوان پژوهش و ماهیتاین پژوهش، اطلاعات جمع آوری شده از اسناد و منابع مکتوب به صورت توصیفی سازماندهی شد . نتایج تحقیق نشان می دهدکه ماهیت جامع رویکرد توانمندسازی از شناخت مسئولیت، پاسخگویی و مشارکت داوطلبانه (سرمایه اجتماعی) نشأت می گیرد بهبیان دیگر بعد فضایی توانمندسازی، حس اجتماع و مکان را تقویت می کند، رویکرد توانمندسازی برخلاف استحقاق، گذار از تلقیمردم به عنوان یک مسأله (نیاز) به سمت نگرش به آنها به عنوان راه حل (دارایی) را نشان می دهد.

توانمندسازی، رویکرد ، ساماندهی، اسکان غیررسمی، حاشیه نشینی