حمیدرضا صفوی

رشد فزاینده تقاضای آب برای انواع مصارف و محدودیت نسبی منابع آب به ویژه در کشورهای با اقلیم خشک و نیمه خشک و از طرف دیگر کاهش کیفیت منابع آب قابل دسترس، باعث شده که در بسیاری از کشورهای جهان نگرش سیستماتیک و سنتی مدیریت منابع آب مورد بازنگری کلی قرار گرفته و از دیدگاه صرفا تامین، به دیدگاه جامع و یکپارچه عرضه و تقاضا با دیدگاه فرابخشی در حوضه های آبریز تغییر یابد . در این راستا نیاز به بومی کردن مفهوم مدیریت جامع منابع آب براساس مبانی ارائه شده جهانی و تجربیات ملی می باشد، زیرا که تعریف واحدی از این نوع مدیریت تا کنون ارائه نشده و لذا نیاز به بحث و ارائه مبانی آن در هر منطقه دارد . در این مقاله ضمن بررسی مبانی مدیریت جامع منابع آب با توجه به ساختارهای مدیریتی و حاکمیتی آب در ایران و در نظر گرفتن مسائل اجتماعی، اقتصادی و زیست محیطی و نیز جایگاه ذینفعان، به معرفی مولفه های اصلی که بایستی در این نوع مدیریت توجه شود پرداخته شده است . با عنایت به مبانی ارائه شده و ساختارهای مدیریتی موجود، مناسبترین سطح جهت برنامه ریزی و مدیریت جامع منابع آب، مقیاس حوضه های آبریز معرفی گردیده است . با توجه به تنوع منابع و مصارف آب در حوضه آبریز زاینده رود و نیز تبادلات کمی و کیفی آبهای سطحی و زیرزمینی در این حوضه و نیز در آستانه کم آبی قرار گرفتن آن، که به ویژه در طی دوره کوتاه خشکسالی 1378-80 نمایان گردید، این حوضه به عنوان نمونه انتخاب و ضمن بیان مولفه های مختلف عرضه و تقاضای آب از دیدگاههای مختلف در آن، لزوم برنامه ریزی و مدیریت جامع منابع آب در آن بیان گردیده است

مدیریت جامع، منابع آب، عرضه، تقاضا، حوضه های آبریز، زاینده رود