ریحانه اصغری - هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران

ازقرون اولیه اسلامی بنای مسجد نقش ویژه ای درشکل گیری و توسعهشهرهای اسلامی داشته است شکی وجود ندارد که این بنا یک عنصرمتضمن شهرسنتی ایرانی - اسلامی نیز بود هاست مسجددرشهر ایرانی اسلامی به عنوان بزرگترین پایگاه دینی شهر با یک کیفیت چندنقشی درسازماندهی فضایی شهر نقش برجسته ای داشته است درکنار این جایگاه ویژه همواره این بنا به لحاظ کالبدی و فضایی نشانگر عظمت محتوایی خود نیز بوده است اما متاسفانه دردهه های اخیر به واسطه بی توجهی ها و سطحی نگری های صورت گرفته به روح معماری اسلامی درساخت مساجد شاهد احداث بناهایی به عنوان مسجد هستیم که کالبد آن هیچ نشانه ای ازمحتوای غنی مسجد ندارد از این رو دراین مقاله با هدف شناخت و بازیابی ارزشهای فضایی نهفته درکالبد مساجد سنتی ایرانی اسلامی نمونه ای ارزشمند از این نوع فضا تحلیل و بررسی میشود روش این بررسی تحلیلی و توصیفی است ابتدا مبتنی برمطالعات کتابخانه ای جایگاه و روند تحولات مساجد درشهرهای ایرانی اسلامی شناخته شده و سپس با معرفی نمونه موردبررسی برمبنای مطالعات میدانی به تحلیل کالبدی فضایی آن پرداخته شده است.

مسجد، تحلیل کالبدی - فضایی، روح معماری مسجد، مساجد ایرانی، مسجد جامع قزوین