جواد دامن پاک - کارشناس ارشد برنامه ریزی روستایی - اداره کل حفاظت محیط زیست زاهدان
ژیلا کلالی مقدم - دانشجوی دکتری برنامه ریزی روستایی - دانشگاه فردوسی مشهد

کشمکش بر سر جریان آب رودها به قدمت خود تاریخ است و در طول تاریخ همواره تعیین مرزهای آبی بین کشورها به لحاظ حقوق بین الملل عمومی بحث انگیز بوده است و ایران با مرزهای متعددی آبیش از این قاعده مستثنی نبوده است بحث تعیین رژیم حقوقی هیرمند در یک قرن اخیر همواره یکی از مشغله های سیاسی ایران بوده است در شرایط فعلی مرزهای بین المللی میان ایران و افغانستان در میانه شاخه اصلی هیرمند مورد پذیرش دو کشور می باشد. ولیکن اختلاف اساسی بر سر نحوه تقسیم آب هیرمند و دیگر حقوق مربوط به این رودخانه بین المللی هنوز حل و فصل نشده است مساله سهمیه بندی آب، نحوه بهره برداری آن در منطقه دلتا همواره یکی از مهم ترین اختلافات مرزی ایران و افغانستان در سیستان بوده است این وضعیت با گذشت 129 سال و علیرغم انعقاد عهدنامه های متعدد همچنان پابرجاست. بررسی های تاریخی نشان میدهد دولت افغانستان به هیچ یک از تعهدات حقوقی حاکم بر هیرمند پایبند نبوده است و همواره با اتخاذ سیاستهایی به تشدید منازعات دامن زده است در شرایط فعلی بحران منطقه ای آب در سیستان علاوه بر اثرات زیست محیطی، امنیت ملی و منطقه ای را نیز مورد تهدید قرار داده است شدت بحران بحدی است که چنانچه تدابیری برای آن اتخاذ نگردد در آینده ای نه چندان دور به فاجعه ای ملی و محیطی منجر خواهد شد.