نگار ترکمانی - کارشناس ارشد بیولوژی و بیوتکنولوژی دانشگاه تهران
حسینعلی علیخانی - استادیار و عضو هیئت علمی پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران

ورمی کمپوست شاملیک مخلوط بیولوژیکی بسیار فعال از باکتری ها، آنزیم ها، بقایای گیاهی، کود حیوانی، کپسولهای کرم خاکی و نوزادان ریز و فراوان کرم خاکی می باشد که بسته به شرایط رطوبتی و حرارتی مختلف، کیفیت ورمی کمپوست متفاوت خواهد بود . هدف از اجرای این پژوهش مقایسه خصوصیات شیمی ایی سه نوع ورمی کمپوست حاصل از مواد اولیه مختلف شامل کودهای گاوی ،گوسفندی ومرغی ،وتعیین مناسبترین رطوبت لازم جهت انجام فرآیند تشکیل ورمی کمپوست می باشد . بدین منظور تعداد 40 جفت کرم خاکی بالغ از گونه Eisenia fetida به 27 ظرف دارای سه نوع کود ( گاوی ،گوسفندی و مرغی ) در سه سطح رطوبی 45 ، 55 و 65 درصد وزنی در قالب یک طرح فاکتوریل کاملاً تصادفی و در سه تکرار ،تلقیح شده و در شرایط گلخانه در دمای 20-15 درجه سانتی گراد نگهداری شدند . بعد از گذشت 5 ماه ورمی کمپوستهای تولید شده از نظر میزان میکرو و ماکرو نوترینت ها آنال یز شده و به روش آزمون چند دامنه ای دانکن مقایسه شدند . نتایج تجزیه واریانس نشان داد که ، بین سه کود استفاده شده اختلاف معنی داری از لحاظ میزان عناصر اندازه گیری شده وجود دارد، به طوریکه ورمی کمپوست حاصل از کود مرغی دارای مقادیر بیشتری از عناصر منیزیم، فسفر، روی و مس بوده و از قابلیت هدایت الکتریکی پایین تری نسبت به دو کود دیگر برخوردار است . همچنین بیشترین مقدار درصد کربن آلی در ورمی کمپوست گوسفندی مشاهده شد . ورمی کمپوست حاصل از کود گاوی دارای پتاسیم و آهن بیشتری نسبت به سایرین بوده و مقدار کلسیم و سدیم در دو کود گاوی و گوسفندی تقریباً مشابه و بیشتر از کود مرغی می باشد . ولی اختلاف معنی داری از لحاظ میزان رطوبت در بین سه سطح رطوبی وجود ندارد و تغییر رطوبت تنها بر میزان عنصر پتاسیم مؤثر است و مقدار آن با افزایش رطوبت کاهش می یابد .

ورمی کمپوست ،کود گاوی، کود گوسفندی، کود مرغی ،درصد رطوبت