محمدحسین کرد - کارشناس ارشد سازمان جهاد کشاورزی استان فارس
پونه ملکی - کارشناس سازمان جهاد کشاورزی استان فارس
محمد سرشار - دکتری پژوهشکده مهندسی،مرکز تحقیقات مهندسی فارس
محمدرضا زارعی فرد - دکتری پژوهشکده مهندسی،مرکز تحقیقات مهندسی فارس

ایران یکی از بزرگترین تولید کنندگان خرما در دنیا به شمار می رود طبق آمار سال 2005 فائو 17/44 درصد از سطح زیر کشت جهانی و 13/95 درصد از تولید جهان در اختیار ایران قرار دارد که از نظر سطح زیر کشت، مقام اول و از نظر تولید بعد از مصر حائز مقام دوم دنیاست . با توجه به اهمیت بازگرداندن زائدات - آن بخش از محصولات که قابلیت مصرف مستقیم انسانی ندارند - به عرصه تولید و تبدیل آنها به محصولاتی با ارزش افروده بالاتر،تدوین برنامه راهبردی تحقیقات استفاده از زائدات این محصول ضروری به نظر می رسد . طبق بررسیهای انجام شده زائدات درخت نخل را می توان در چهار گروه دسته بندی نمود -1: میوه خرمای درجه 3 ، -2 هسته خرما، -3 زائدات حاصل از هرس نخل و -4 تنه درخت نخل که سالانه مجموعاٌ بالغ بر 500 هزارتن زائدات و 8 میلیون تنه درخت خواهد بود که قابلیت تبدیل به محصولاتی از قبیل شیره خرما ، قند مایع، الکل، اسید سیتریک، خوراک دام، کود آلی، نئوپان و ... را دارد . در این پژوهش به کمک آنالیز SWOT ،نقاط قوت و ضعف، تهدیدها و فرصتها شناسائی شدند و بر مبنای نتایج این آنالیز پیشنهادات زیر برای استفاده بهینه از این زائدات جهت تولید محصولات قابل استحصال ارائه گردید : اتخاذ استراتژی تنوع بخشی در تولید اسید سیتریک از زائدات میوه خرما بدین معنی که درحال حاضر توسعه این صنعت توصیه نمیشود، در مورد تولید قند مایع از زائدات میوه خرما و همچنین تولید نئوپان از زائدات حاصل از هرس نخل نیز استراتژی پیشنهادی همان استراتژی تنوع بخشی است با این تفاوت که با توجه به وجود چند واحد صنعتی فعال در این زمینه تقویت واحدهای موجودپیشنهاد می گردد در تولید خوراک دام از هسته خرما نیز همین استراتژی پیشنهاد می شود . استراتژی تهاجمی در تولید کود آلی ار تنه و زائدات حاصل از هرس توصیه می شود بدین معنا که با توجه به نقاط قوت و فرصتهای موجود باید این صنعت را توسعه داد .

زائدات محصولات باغی، خرما، تحقیقات راهبردی، امکان سنجی،آنالیزSWOT