حبیب رستمی - استادیار پژوهشی جهاد دانشگاهی صنعتی شریف
محمدتقی عیسایی - استادیار دانشگاه صنعتی شریف – دانشکده مدیریت و اقتصاد – گروه سیستمه
محمد پوررضا - کارشناس ارشد حمل ونقل – پژوهشکده حمل و نقل

گسترش شبکه حمل ونقل ریلی ایران و تغییر شکل ستار های آن به شبکهای حلقوی از یک سو و افزایش ناوگان ریلی کشور خصوصاً در بخش حمل بار از سوی دیگر ، ضرورت برنامه ریزی و اجرای دقیق امور تخصیص بهینه ناوگان به خطوط و استفاده حداکثر از ظرفیتهای موجود را بیش از پیش آشکار ساخته است. برای انجام این مهم و هدایت هوشمند ناوگان لازم است که اطلاعات بهنگام و جامعی از وضعیت ناوگان (محل قرارگیری واگنها در شبکه ریلی، پر و یا خالی بودن آنها، نوع و مقدار بار هر واگن و ...) در اختیار باشد. در حال حاضر اطلاعات مربوط به ظرفیت و تردد یا توقف ناوگان به صورت دستی جمع آوری میگردد که به علت وجود خطاهای انسانی و گسسته بودن اطلاعات، از جامعیت و دقت لازم برخوردار نبوده و لذا نمیتواند مبنای مناسبی برای یک برنامه ریزی دقیق و منسجم به حساب آید. جهت رفع این نقیصه و منطبق با رویکرد جهانی استفاده از فناور یRFID در حل مسائل مرتبط با حوزه های مختلف حمل ونقلی، استفاده از این فناوری میتواند به عنوان یک راهکار و سامانه عملیاتی مطمئن در سطح شبکه ریلی کشور مطرح باشد. فناوری ردیابی به کمک امواج رادیویی هم اینک در بسیاری از کشورهای دنیا صورت کاملا نهادینه مورد استفاده قرار میگیرد. برای بهره گیری مطلوب از این سامانه لازم است که پس از شناسایی کامل قابلیتها و محدودیتهای آن، مسائل اجرایی، مدیریتی و نیازهای عملیاتی موجود در امور مدیریت بهره برداری ناوگان ریلی کشور به دقت مورد بررسی قرار گیرد. این مقاله به معرفی نتایج حاصل از انجام آزمایشهای عملیاتی (استاتیکی و دینامیکی) مشخص پیرامون این فناوری و بررسیهای کتابخانه ای برای انتخاب گزینه مطلوب از بین پیشنهادات شرکتها به راه آهن میپردازد. در پایان دستاوردهای حاصل از کاربرد آزمایشی فناوری مزبور در محور ریلی حد فاصل معادن گلهر و مجتمع فولاد مبارکه در ناحیه راه آهن جنوب شرق کشور بیان میگردد.