هوشنگ عیوضی - هیات علمی گروه ژئودزی و ژئوماتیک، دانشکده فنی و مهندسی دانشگاه علم و صنعت ایران
متین شهری - کارشناس گروه ژئودزی و ژئوماتیک، دانشکده فنی و مهندسی دانشگاه علم و صنعت ایران
غلامعلی اله دادی - کارشناس ارشد شهرسازی معاون برنامه ریزی شهرداری اراک ۰۸۶۱-۳۱۳۶۰۹۳، گروه GIS شهردا
نادر اخوان - کارشناس ارشد مدیریت بهبود مشاور شهردار

فضای شهری مجموعه ای است منظم از عوارض مختلف که محیط زندگی افراد بشر را تشکیل می دهد . از دیدگاه شی گرایی، عوارض مختلف شهری را می توان اشیایی دانست که در کنارهم در حال تقابل پیغام و نمایش رفتارهای مختلف می باشند . بواقع آنچه را که می توان به عنوان کیفیت فضای شهری دانست وضعیت ویژگیهای اشیا و نیز کیفیت رفتارهای آنها با یکدیگر است . بنابراین پایش و بهینه سازی کیفیتویژگی های اشیا در شمای استاتیک شهری، نقش عمده ای در بالا بردن سطح کلی زندگی شهری داراست . از طرف دیگر به دلیل وابستگی ها و روابط فراوانی که در بین اشیای یک مجموعه شهری وجود دارد نمی توان بهینه سازی صفات اشیای شهری را به تنهایی و مستقل از سایر اشیا در نظر گرفت . از این رو در هر تغییری، همواره وابستگیهای موجود بین اشیا نیز باید لحاظ شود . از جمله مهمترین روابطی که در بین اشیای یک مجموعه شهری وجود دارد روابط توپولو ژیک است . با توجه به قوانین و اصول مختلف شهرسازی، طراحی شهری، بهداشت، ترافیک و ... چیدمان اشیای مختلف باید مطابق با وضعیتهای توپولوژیک خاصی باشد تا اشیا بهترین صفات و بهترین رفتارهای ممکن درجهت بالا بردن کیفیت سطح زندگی شهری را از خود نمایش دهند . گذشته از مشکل بودن فرایند کنترل توپولو ژیک اشیا، دیدگاه خاص ارزیابی کننده توپولوژیک نیز باید مورد توجه قرار گیرد . این دیدگاه که ناشی از قوانین و اصول مختلف دانش های درگیر در مباحث شهری می باشد از سطح داده و یا اطلاعات نبوده بلکه تحت تاثیر مجموعه ای از گزاره های منطقی و با تراز دانش است . این موضوع استفاده از پایگاههای داده و نرم افزارهای کاربردی متداول را در این زمینه نا ممکن می سازد . از این رو در کنار التزام به تشکیل پایگاه داده مکانی اشیای شهری با شمای خاص رفتارهای توپولوژیک، استفاده از ابزاری قدرتمند جهت مدیریت موثر گزاره های اصول و قواعد اجباری خواهد بود . در این مقاله ابتدا اشیای شهری در یک شمای عمومی طبقه بندی می شوند . این شما بر اساس رویکردهای مختلف رفتاری اشیای شهری در قبال توپولوژی طراحی شده و مطابق با ساختار مورد نیاز ابزارهای جستجوی توپولوژیک می باشد . سپس روابط توپولوژیک مختلف آن اشیا، در فضاهای یک و دو بعدی شهری با استناد به حالت ها معمولی تبیین می شوند . در این قسمت اهمیت و ضرورت آنچه به صورت ذهنی از روابط توپولوژیک میان شی ترسیم شده بود در عمل نشان داده می شود . در ادامه پس از بررسی ساختاری پایگاههای دانش با ذکر چند مثال کاربردی، نحوه تاثیر مجموع اصول و قواعد شهری با استفاده از یک پایگاه دانش نمایش داده می شود