سیدعباس احمدی - تهران - دانشگاه تربیت مدرس ایران
الهام سادات موسوی - تهران - دانشگاه تربیت مدرس ایران

با آغاز قرن بیست و یکم و افزایش اهمیت انرژی و ن قـش آن در مناسبات جهانی، چنین به نظر می رسد که نظـام جهـانی در تجربه ای جدید به دوران جهانی شدن اقتصاد بـازار آزاد و یـا اقتصادی شدن نظـام جهـانی وارد شـده اسـت . در ایـن میـان انرژیهای فسیلی به عنوان یکی از مهمتریتن عناصـر اقتصـادی مطرح بوده که تا کنون جایگزین مناسبی بـ رای آن پیـدا نشـده است . دیگر انواع انرژی نیز نظیر انرژی خورشیدی و هسته ای هنوز نتوانسته اند به لحاظ اهمیت و نقـش آفرینـی در مسـائل سیاسی و نیز کاربردشان در مصـارف صـنعتی و ... جـایگزین مناسبی برای انرژیهای فسیلی باشند . از طرفی رقابـت بـر سـر منابع انرژی همواره یکی از مسائل رایج در جهـان ژئوپلیتیـک بوده که ضمن رودرروکردن قدرتها، کشورهای تولید کننـده را نیز تهدید می نماید . نیاز روز افزون به انرژی بویژه از سوی کشورهای تازه صنعتی شده شرق و جنوب آسـیا، رقیبـان جدیـدی را بـرای مصـرف کننده های سنتی ایجاد کـرده و رقابـت، تـلاش و تقـلا بـ رای استخراج، بهره برداری و انتقال انرژی و مسیرهای پیشـنهادی، مسائل جدیدی را در مباحث ژئوپلیتیک گشوده اسـت . بـدین ترتیب افزایش بی سابقه تقاضای جهانی بـرای انـرژی، دوران جدیدی از رقابتهای ژئوپلیتیک بر محور مسائل اقتصادی بویژه انرژی را در پیش دارد تا قدرتها و کشـور های تولیـد کننـده و مصرف کننده آن بتوانند ساختار جدیدی از مناسبات و روابـط چند جانبه را طراحی کرده و ادامه حیات دهند . ایـن مقالـه در صدد است تـا از طریـق مطالعـات اسـنادی و کتابخانـه ای و برخی آمار پایگاههای معتبر اطلاعاتی در شبکه اینترنت به این مسأله بپردازد که انر ژی فسیلی بویژه نفت و گاز نقـش مهمـی در بازیهای ژئوپلیتیک کنونی و آینـده جهـان ایفـا مـی کنـد و قدرتهای جهانی بر سر ایـن موضـوع بـا هـم بـه رقابـت مـی پردازند .

انرژی، انرژی فسیلی، ژئوپلیتیک، خلیج فارس، رقابت قدرتها