علی نظری - دانشگاه آزاد اسلامی واحد استهبان، گروه بیوتکنولوژی و گیاهان دارویی، استهبان، ایران
اردلان علیزاده - دانشگاه آزاد اسلامی واحد استهبان، گروه بیوتکنولوژی و گیاهان دارویی، استهبان، ایران

آنغوزه گیاهی است دارویی، مرتعی و صنعتی که با تیغ زدن ریشه گیاه شیره یا صمغی بدست می آید که بویی تند گوگردی شبیه به بوی سیر متعفن و طعم زننده دارد که به دو صورت اشکی و توده ای در بازار عرضه میشود که بسته به نوع گیاه دو نوع آنغوزه تلخ و شیرین از آن برداشت میشود. علیرغم تفاوت ظاهری گیاهان و صمغهای مورد برداشت، هر دو نوع متعلق به گونه Ferula assa – foetida است. در طب سنتی برای صمغ گیاه آنغوزه تاثیر ضدتشنج، ضدکرم، رفع بیماریهای عصبی، اشتهاآور، رفع تنبلی روده، رفع درد کلیه، تقویت حافظه، ضدروماتیسم، رفع ضرر اغذیه چرب، ضدگرفتگی عضلات و تأثیر بر فشار خون ذکر شده است. همچنین در دامپزشکی جهت تهیه حمامهای آرسنیکی مورد استفاده قرار میگیرد. به منظور مقایسه ترکیبات تشکیلدهنده آنغوزه شیرین طبس و آنغوزه تلخ لار، پس از استحصال شیره به روش سنتی از گیاه آنغوزه، اسانسگیری به روش تقطیر با آب توسط کلونجر انجام گرفت و اسانس به دست آمده توسط سولفات سدیم آبگیری شد.اسانسها توسط تکنیکهای GC و GC/MS آنالیز گردیدند. نتایج این پژوهش نشان داد که اسانس آنغوزه شیرین طبس دارای 44 ترکیب و اسانس آنغوزه تلخ لار دارای 56 ترکیب میباشند. ترکیبات عمده اسانس آنغوزه توده طبس عبارتند ار: (ای)-1- پروپنیل سیس بوتیل دی سولفید (41/088%)، (زد)-1- پروپنیل سیس- بوتیل -دی سولفید (26/263%)، بیس (1- متیل تیو) پروپیل دی سولفید (7/566%) ، بیس (1-متیل پروپیل) دی سولفید (3/09%)، و آلفا لونگیپینن (2/937%) و ترکیبات عمده توده آنغوزه لار عبارتند از: ((ای)-1- پروپنیل سیس -بوتیل- دی سولفید (24/297%) ، (زد-1- پروپنیل سیس -بوتیل- دی سولفید (12/403%) ، 10-اپی-جی-ایودسمول (9/538%) ، آلفا- پینن (9/413%) ، بتا- پینن (7/654%)، (زد)- بتا- اوسمین (4/843%) ، بیس (1- متیل تیو) پروپیل دی سولفید (4/122%) و دی هیدرو بی- آگاروفوران (3/448%)).

آنغوزه، اسانس، ترکیبات تشکیل دهنده، GC/MS