فریدون اسماعیل زاده - دانشکده مهندسی دانشگاه شیراز - بخش مهندسی شیمی نفت وگاز
داریوش مولا - دانشکده مهندسی دانشگاه شیراز - بخش مهندسی شیمی نفت وگاز
مریم آسمانی - دانشکده مهندسی دانشگاه شیراز - بخش مهندسی شیمی نفت وگاز

عملیات توپک رانی ١ یکی از موا رد مهم و مورد نیاز در صنایع نفت و گاز می باشد . زیرا خطوط لوله پس از مدتی که سیال در آنها جریان دارد، راندمان خود را از دست می دهند . در توپـک رانـی محتویات خط لوله با توپک ٢ ، به جلو رانده می شود . پیشران ٣ توپک، گاز یا مایع است . گاز می تواند هوای کمپرس شده باشد و مایع می تواند آب، مواد تمیز کننده یـا مـوادی کـه در حـین عملیـات بهره برداری در خط لوله جریان دارد، باشد . با انجام توپک رانی، صـاف بـودن جـداره هـا افـزایش می یابد، قطر درونی مناسب شده و راندمان لوله افزایش خواهد یافت .توپک رانی خط لوله با اهداف زیادی منجمله تمیز کردن رسوبات مثل لایه های واکس، خارج کردن مایعات، اندازه گیری قطر درونی خط لوله، پوشش دادن جداره لوله بـا مـواد ضـد خورنـده و بازدید درونی خط لوله، انجام می شود . همه توپک ها وقتی مؤثر واقع می شوند که با سرعتی مناسب در طول خط لوله حر کت کنند . دانستن سرعت بهینه توپک و مدت زمان توپک رانی بسیار مهم است . این امر می تواند بـه اپراتـور کمک کند تا زمانی را که توپک به گیرنده توپک ٤ می رسد را داشته باشد . زیـرا دریافـت و ارسـال توپک دو عمل متفاوت با نکات ایمنی متعدد می باشند . در این مقاله با مدل سازی حرکت توپک , پروفایل حرکت توپک در خط لوله محاسبه گردیده است، به طوری که زمانی که توپک به انتهای خط لوله می رسد، مشخص می شود . این موضـوع بـه اپراتور کمک می کند تا چند دقیقه ای قبل از رسیدن توپک، فشار جلو توپک را با بستن شیری بالا برده تا از سرعت توپک بکاهد و در رسیدن توپک به گیرنده توپک، اشکالی پـیش نیایـد . از طـرف دیگر شرایط بهینه جهت عملیات توپک رانی ( دبی سیال پیشران و سرعت توپک ) نیز به دست آمده است . نتایج حاصل از محاسبات نشان می دهد که جهت توپک رانی خط لوله ای به قطر ۳۷ / ۰ متـر و طول ۸ / ۴۱ کیلومتر حاوی گاز، دبی ب هینه سیال پیشران ۶۱ / ۱ متر مکعب بر ثانیه مـی باشـد . ضـمناً زمان رسیدن به انتهای خط ۶۲ / ۱ ساعت می باشد .

توپک، خط لوله، توپک رانی و مدل سازی