محمد باقربهشتی - استاد دانشکده اقتصاد دانشگاه تبریز
خلیل قاسملو - دانشجویی دکتری اقتصاد دانشگاه تبریز

هدف این مقاله نشان دادن همگرایی و واگرایی در درآمد سرانه بین 31 استان و 9 منطقه کشور ایران براساس ماده 184 قانون برنامه پنجم توسعه اقتصادی و اجتماعی در دوره 92-1379 می باشد. برای رسیدن اهداف تحقیق ، شاخص نابرابری تیل و ارتباط آن با مراحل توسعه ملی مبنای کار می باشد. در این مطالعه با استفاده از شاخص فوق نابرابری در سه حالت بین مناطق کشور ، در داخل مناطق و نابرابری کل محاسبه شد و نتایج به دست آمده نشان داد که نابرابری در بین 9 منطقه کشور بیشتر از نابرابری در داخل مناطق کشور(بین استان ها) می باشد. به طور کلی که نابرابری کل کشور و نابرابری در بین مناطق نه گانه بعد از یک دوره افزایش در اواخر دوره در حال کاهش و یا همگرا بوده ولی نابرابری در داخل مناطق کشور بعد از نوسان های جزیی در حال افزایش می باشد. در ادامه با استفاده از نابرابری محاسبه در داخل مناطق و بین مناطق کشور شاخص جدایی محاسبه شد که بر این اساس منطقه شش کشور که شامل استان های البرز، تهران، قزوین، قم، مرکزی، زنجان و سمنان می باشد با فاصله زیادی از مناطق دیگر قرار دارد و به عنوان یک منطقه منحصر به فرد شاخته می شود ولی با وجود تفاوت این منطقه با مناطق دیگر کشور در طول دوره مورد بررسی، شکاف بین شاخص جدایی این منطقه با مناطق دیگر که هر دو نزولی هستند در حال کاهش می باشد. در قسمت پایانی ارتباط بین نابرابری منطقه ای در سه شکل تعریف شده فوق با مراحل توسعه ملی در قالب مدل رگرسیونی تخمین زده شد که نتایج قسمت های قبلی مبنی برفرضیه U معکوس یعنی نابرابری در درآمد سرانه در مراحل اولیه توسعه واگرا ودر مراحل بعدی همگرا می شود، در حالت نابرابری کل (IC) و نابرابری در بین مناطق (ICbr) تایید می شود ولی در حالت نابرابری در داخل مناطق (ICer) فرضیه رد می شود و ورآمد سرانه بین مناطق در دوره مورد مطالعه در حال افزایش می باشد.

واگرایی ، همگرایی ، مناطق ، شاخص تیل، ساختار فضایی