یعقوب حبیب زاده - دانشجوی دکتری زراعت دانشکده کشاورزی دانشگاه ارومیه
محمدرضا زردشتی - استادیار گروه زراعت و اصلاح نباتات دانشکده کشاورزی دانشگاه ارومیه
علیرضا پیرزاد - استادیار گروه زراعت و اصلاح نباتات دانشکده کشاورزی دانشگاه ارومیه
جلال جلیلیان - استادیار گروه زراعت و اصلاح نباتات دانشکده کشاورزی دانشگاه ارومیه

به منظور بررسی تنش خشکی بر صفات کمی لاینNM92ماش آزمایشی در تابستان سال 1388 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه ارومیه به صورت کرتهای خرد شده در قالب بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار انجام شد. در این آزمایش تنش آبی در چهار سطح (آبیاری پس از 150 ،100 ،50 200 میلیمتر تبخیر از تشتک تبخیر کلاسA به عنوان فاکتور اصلی و تیمار میکوریزا در سه سطح (گلوموس موسهGlomus mosseae)گلوموس اینترارادیسس intraradices) Glomus و بدون تلقیح میکوریزا) به عنوان فاکتور فرعی مورد بررسی قرار گرفتند. در طول مراحل مختلف رشد گیاه با 6 بار نمونه برداری از سطح مزرعه، ارتفاع گیاه و در مرحله رسیدگی فیزیولوژیک عملکرد دانه و فاصله پایینترین غلاف از سطح زمین اندازهگیری شد. نتایج این بررسی نشان داد که در بین تیمارهای میکوریزا، گونه اینترارادیسس بالاترین عملکرد دانه 1537/55 کیلوگرم در هکتار)، ارتفاع گیاه و فاصله زیاد پایینترین غلاف از سطح زمین (جهت سهولت امر برداشت مکانیزه را داشت در حالیکه تیمار بدون تلقیح میکوریزا پایینترین عملکرد دانه1301/85 کیلوگرم در هکتار) و ارتفاع گیاه را نشان داد. در بین فواصل آبیاری، آبیاری پس از 50 و 200 میلیمتر تبخیر از تشتک به ترتیب بالاترین 1670/50 کیلو گرم در هکتار) و پایینترین عملکرددانه 1154/16 کیلوگرم در هکتار) را تولید نمودند. ارتفاع بوته در بین تیمارهای میکوریزا از ابتدای فصل رشد تا انتهای فصل رشد از نظر آماری در سطح احتمال 1% معنیدار شد و سطوح مختلف آبیاری نیز از 700 درجه روز رشد پس ازکاشت تا انتهای فصل رشد از نظر آماری معنیدار گردید. با کاهش فواصل آبیاری ارتفاع گیاه و فاصله پایین ترین غلاف از سطح زمین افزایش یافت. همچنین بر اساس نتایج این بررسی هر چند تنشآبی باعث کاهش ارتفاع گیاه و فاصله پایینترین غلاف از سطح زمین شد، ولی میکوریزا شدت اثر آنرا کاهش داد و اثر دو گونه میکوریزا بر فاصله زیاد پایینترین غلاف از سطح زمین از نظر آماری معنیدار بود. میکوریزا از طریق افزایش ارتفاع بوته باعث افزایش عملکرد دانه ماش و فاصله زیاد پایین ترین غلاف از سطح زمین در شرایط تنشآبی و عدم تنشآبی گردید

ماش، میکوریزا، تنش خشکی، ارتفاع بوته، رشد، عملکرد دانه