رضا رضایی - اعضای هیئت علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی آذربایجان غربی
اسماعیل علیزاده

درختان میوه نقش مهمی در تامین فضای سبز و مایحتاج غذایی منازل در ایران دارند ولی اطلاعات مربوط به تنوع گونه های مثمره، اهمیت اقتصادی و روانی آنها در منازل بسیار محدود است. در این تحقیق به منظور برآورد اولیه تنوع زیستیگونه های درختی مثمره در منازل ارومیه 81 منزل به طور تصادفی ساده در مناطق مختلف انتخاب گردید و اطلاعات لازم شامل سطح ملک، حیاط، سطح سبز، تعداد سکنه، نحوه طراحی باغ، کیفیت خاک، میزان علاقه به پرورش درختان مثمره،نسبت در ختان مثمره به غیرمثمره، عملکرد و کیفیت محصول، کیفیت میوه، دسترسی به خدمات کشاورزی، مهمترینمشکلات باغ منزل ها از طریق توزیع پرسشنامه و خود اظهاری مالکین تهیه گردید. ماتریس داده ها ( 81 مورد با 18 متغیر در محیطSPSS آنالیز شدند. بر اساس نتایج بدست آمده تعداد 18 گونه درخت مثمره با ارقامی بسیار متنوع با ترکیبی تا حدودی متفاوت در حیاط منازل شهر ارومیه وجود دارد که در حکم گنجینه و کلکسیون بینظیری برای حفاظت این قبیل درختان محسوب می شود. بیشترین فراوانی درختان مثمره در ارومیه مربوط به درختان انگور 11/8%گیلاس( 10/8%آلبالو( 10/4%و زردآلو10/2 خرمالو و انجیر 9-8% و کمترین آن مربوط به هلو( 2%)، زیتون، ازگیل، فندق، به، گردو و بادام( کمتر از 1%) بود. فراوانی سایر درختان میوه شامل سیب و گلابی، گردو، توت/شاه توت، آلو/گوجه بین 5 تا 8% است. نکته جالب توجه وجود درختان کاملا گرمسیری از قبیل موز در پاسیوی برخی منازل می باشد. بیش از 98 % از مالکین بهلحاظ تامین زیبایی، سایه و محصول اولویت اول را به کشت درختان میوه اختصاص دادند. غالب مالکین باغات خانگیخود را به طور سلیقه ای طراحی کرده اند و اکثر آنها در انتخاب درخت و رقم مناسب، موقعیت کاشت و تربیت درختان و کنترل آفات و امراض از مشکل برخوردار بودند. بیش از 98 % از مالکین برای کنترل آفات به سمپاشی درختان خود اقدامنموده اند. در مقایسه مقدار زمانی که هر مالک یا سکنه صرف رسیدگی به درختان می کنند بسیار اندک بود، در حالیکه این فعالیت نوعی سرگرمی مسرت بخشی است که ضرورت آموزش به خانواده های محترم در این زمینه را می رساند. بدون تردید ترویج الگوهای موفق باغداری در منزل، تقویت بخش خصوصی در زمینه تحقیق و ارایه الگوهای مناسب فضای سبز و خدمات نگهداری در منازل زمینه را برای بهبود کمی و کیفی این محصولات فراهم می کند