حامد جعفریان - دانشجوی کارشناسی ارشد معماری دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران غرب،ایران
شلاله قهری - دانشجوی کارشناسی ارشد معماری دانشگاه غیرانتفاعی کمال الملک نوشهر،ایران

یکی از دلایل گرم شدن کره ی زمین مصرف انرژی در ساختمان هاست که آشنایی و استفاده از اصول قدیمی که در ساختمان های سنتی منجر به کاهش مصرف انرژی می شود از اهمیت خاصی برخوردار است، گرمایش و سرمایش این بناها به دلیل عدم وجود و یا کمبود تجهیزات میکانیکی،بیشتر از طریق طراحیکالبد ساختمان انجام می شده است از این رو شناخت کافی، مستندسازی و دانستن الگوهای طراحی معماری این بناها ضروری به نظر می رسد. در عصر حاضر باتوجه به تحولات صنعتی در عرصه معماری بومی خیلی از نقاط که همساز با اقلیم و با توجه به محیط اطرافش شکل گرفته است از یاد برده شده است و معماریمدرن علی الخصوص در ایران، بستر محیط را در نظر نگرفته است. ساختمان های سنتی علاوه بر توانایی های سازه ایی و توجه به مسائل اقتصادی و فرهنگی و تامین مصالح از نقاط نزدیک و بومی منطقه، شکل بهره برداری از انرژی محیط را نیز نشان می دهند.با توجه به تنوع شرایط اقلیمی در ایران اهمیت تاثیر اقلیمی بر معماری و پژوهش و مطالعه در این زمینه امری اجتناب ناپذیر است. معماری اردبیل با توجه به شرایط اقلیمی اش که دارد معماری حمام نیز با وجود ساختار خاصاش از شرایط اقلیمی موجود در این بستر محیط تبعیت می کند و در حمام های اردبیل افراد از الگوی رفتاری مشابه همچون نقاط دیگر ایران تبعیت می کند و فقطابعاد فضاها و نحوه سازمان دهی فضا متفاوت خواهد بود. شرایط و خصوصیات پیچیده و متفاوت در طراحی حمام های تاریخی سبب پیدایش الگوی معماری خاصیشده است؛ که بررسی و یافتن این الگوها دارای اهمیت است. اردبیل به علت شرایط اقلیمی می تواند با استفاده از کمک گرفتن از روش های معماری سنتی واستفاده از انرژی های طبیعی و از تجربیات گذشتگان به صرفه جوئی در مصرف انرژی در محیط زیست برسد.و از طرفی شرط لازم برای بهره گیری از انرژی های طبیعی هماهنگی ساختمان ها با شرایط اقلیمی اولین قدم محسوب می شود. بناهای عام المنفعه،خصوصاً حمام ها جزو فضاهای مهم بافت شهری بوده و از معماری ارزشمندی برخوردار هستند، حمام های تاریخی در دوره ی بعد از اسلام خصوصا دوره ی قاجار مورد توجه و اهمیت ویژه ای قرار گرفته اند. از طرفی طراحی معماریاین بنا همچون بناهای تاری خی دیگردارای یک سری وجوه مشترک بوده است؛ که در این پژوهش تاثیر اقلیم بر معماری این حمام ها مورد توجه است،و با توجه بهاین که استحمام شامل مراحل مختلفی است لذا حمام های سنتی ایرانی دارای فضاهایی با عملکرد و خصوصیات متفاوت است.سوال پژوهش این است که در اینبن اها چگونه فضای مختلف داخلی حمامهای دوره قاجار اردبیل تدابیر خاص زیست محیطی داشته است؟که بدین گونه در تمامی فصول سال و در ساعت هایمختلف، شرایط زیست محیطی و دمایی بخش های مختلف آن مناسب برای استحمام بوده است،و با تحلیل و بررسی تطبیقی ورویکردهای زیست محیطی در حمام های این دوره اردبیل، در پی شناخت الگوی طراحی معماری در حمام های مذکور بوده تا کمک شایانی در مرمت و احیای این بناها به دست آید ودر طراحی معماری مورد استفاده قرار گرفته وبه ارائه الگوهای طراحی پرداخته شود.

اردبیل،حمام،بناهای تاریخی، الگوی طراحی