علی احمدی - کارشناس ارشد مبارزه با بیماریها دانشگاه علوم پزشکی شهرکرد
قوام نوذری - استانداری زنجان
لیلا لشکری - بیمارستان تامین اجتماعی استان چهارمحال و بختیاری

گروه پیشگیری و مبارزه با بیماریها در هر شهرستان و استان می تواند با ایفای نقش خویش و کاهش آثار منفی و تبعات ناگوار بهداشتی، به یازی مدیریت بحران در حوادث غیر مترقبه بشتابد. در این رابطه، مشخص نمودن حداقل وظایف این گروه در هنگام بحران و شیوه انجام فعالیتها، بمنظور پیشگیری از بروز موازی کاریها و تداخل شرح وظایف گروه های مختلف بهداشتی در هنگام بحران ضروری به نظر می رسد. نگارنده این مقاله که توفیق حضور یک ماهه در سیستم مراقبت بیماریها در بحران زلزله بم را داشته، کوشیده است تا ضمن معرفی تابلوی بیماریهای شایع (واگیر و غیر واگیز) در شهرستان زلزله زده بم، منشوری را تحت عنوان خدمات پیشگیری و مبارزه با بیماریها برای مدیریت بحران بهداشت و درمان در حوادث غیر مترقبه پیشنهاد دهد. روش کار: این مطالعه یک بررسی مشاهده ای اپیدمیولوژیک از نوع توصیفی – تحلیلی است که شیوه جمع آوری اطلاعات آن بصورت مراقبت اکتیو و با بررسیهای میدانی در هفته های اول بحران زلزله بم در منطقه 10 شهرستان زلزله زده بم با 1900 چادر و جمعیتی بالغ بر 8350 نفر و استفاده از صورتجلسات رسمی کمیته نظام مراقتب بیماریها ، ارتباط و بحث و گفتگو با بازماندگان و امدادگران زلزله و بررسیهای کتابخانه ای و آموخته های نگارنده از سیستم مراقبت بیماریها در کشور بوده است. بمنظور ملاحظات اخلاقی و رازداری، رضایت شفاهی شرکت کنندگان در مطالعه، اخذ و داده های فردی محرمانه تلقی شدند. اطلاعات با نرم افزار EPI2000 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. نتایج: از 1900 چادر با 8350 نفر سرشماری و مراقبت فعال و پاسیو انجام شده توسط 2 نفرپزشک و 2 نفر کارشناس مبارزه با بیمارها و 1 نفر کاردان بیماریها، درمنطقه 10 شهرستان بم ، شیوع کلی موارد بیماریها 1/17% با دامنه اطمینان (18-16/1%) و تابلوی فراوانی موارد بیماریهای واگیر و غیر واگیر گزارش گردید: بحث: همانند نوشته های معتبر متون علمی پزشکی ، مبنی بر بروز بیماریهای عفونی و اعتیار و بیمارهای رونی عصبی و … در هنگام بروز بلایا، در می یابیم که تابلوی بیماری های واگیر و غیر واگیر شایع در حوادث غیر مترقبه تقریبا از الگوی خاصی تبعیت نموده که یافته های مطالعه ی ما نیز ضمن معرفی مجدد این الگو، بر اهمیت پرداختن به آن نیز در زمان بلایا تاکید دارد. و ضمن ارائه منشور پیشنهاد پیشگیری و مبارزه با بیماری ها در بحران، پیشنهاد نموده است. به منظور بهره وری لازم در زمان بحران، همه بخشهای سلامت (واحدهای درمانی، بهداشتی اعم از: محیط، حرفه ای ، خانواده، مدارس، دهان و دندان، روان، پرستاری، اورژانس ، مامایی و …) قلمرو فعالیتهای خویش را برای یاری نمودن مدیریت بحران به عنوان اساسی ترین راهکار، برای ارتقاء مدیریت بحران تهیه ومنتشر نمایند. مشروح منشور پیشنهادی در چهار مرحله: پیش از بحران، هنگان بحران، روزهای نخست بحران و هفته های اول بحران به پیوست آمده است.