زهرا زینتی - استادیار بخش اگرواکولوژی دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی داراب
لیلا نظری - استادیار گروه کشاورزی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

در بسیاری از گیاهان زراعی بنیه هیبرید برای به دست آوردن واریته هایی با عملکرد بالا ضروری می باشد. اما، یک ژنوتیپ هتروزیگوس نمی تواند به صورت پایداری از طریق بذر تکثیر شود، زیرا ترکیب آللی مطلوب در هتروزیگوت منتخب، به دلیل تفرق صفات در نسل بعد از بین میرود. به این دلیل ایجاد روشهایی برای حفظ آسان ژنوتیپ های هتروزیگوت، یکی از بزرگترین چالش ها در اصلاح نباتات است. اصلاح معکوس به عنوان یک ابزار اصلاحی نیرومند و جدید، تثبیت ژنوتیپ های هتروزیگوس را امکان پذیر می سازد. واریته های هیبرید، به طور سنتی توسط انتخاب و تلاقی لاین های والدی تولید می شوند. اصلاح معکوس (Breeding Reverse )عکس این عمل یعنی انتخاب هتروزیگوت ها و تولید لاین های والدی از آنها می باشد. در اصلاح معکوس لاین های والدی کاملاً هموزیگوت از طریق مهندسی میوز تولید می شوند. این روش مبتنی بر کاهش نوترکیبی ژنتیکی از طریق حذف کراسینگ آور میوزی در گیاه هتروزیگوت منتخب می باشد. گامت های نر و ماده حاصل از میوز فاقد کیاسما، ترکیبی از کروموزوم های والدی غیر نوترکیب را دارا می باشند که میتوانند در شرایط درون شیشه ای برای تولید گیاهان هاپلوئید مضاعف، کشت شوند. از این جمعیت هاپلوئید مضاعف، والدهای مکمل انتخاب و برای بازسازی هتروزیگوتهای منتخب، استفاده می شوند. از آنجا که تثبیت ژنوتیپ هتروزیگوت ناشناخته در اصلاح نباتات سنتی غیر ممکن می باشد، اصلاح معکوس می تواند تاثیر شگرفی در پیشرفت اصلاح نباتات ایجاد کند.

اصلاح معکوس، مهندسی میوز، هیبرید، لاینهای جایگزینی کروموزومی