زهره جهانگیری - عضو هیات علمی پژوهشگاه هواشناسی و علوم جو تهران
فاطمه رحیم زاده

اقلیم در همه مقیاس های مکانی وزمانی تغییر می کند، اما روشن ساختن همه جانبه تغییرات اقلیمی کار آسانی نیست. اغلب مطالعات آشکارسازی تغییرات اقلیمی در دهه های اخیر بر اساس اندازه گیری های مشاهدات هواشناسی انجام شده است، اندازه گیری مشاهدات باعث می شود روش های آماری مورد نیاز برای ارزیابی تغییر پذیری اقلیمی و مولفه های گوناگون این تغییر دچار پیچیدگی شوند. تغییر در تجهیزات و دستگاه ها (با خطی سیستماتیک مختلف) و یا تغییر در شرایط محیطی (تغییر در پوشش گیاهی اطراف ایستگاه ها و احداث ساختمان های مسکونی، اداری و …) و همچنین جابجایی ایستگاه ها اغلب می توانند سبب ناهمگنی در سری های اندازه گیری شده گردند که در صورت بی توجهی به این مسائل ، انحراف زیادی از واقعیت ها در نتایج بروز خواهد کرد. به دلیل حساسیت مطالعات تغییر اقلیم، داده های آماری نسبتا صحیح با دوره طولانی و با کیفیت مطلوب در ایستگاه های با شرایط نسبتا استاندارد مورد نیاز می باشد. به عبارت دیگر داده هیا مورد استفاده در مطالعات فوق باید قابل اعتماد باشد. از همین روست که سازمان هواشناسی جهانی تاکید در جمع آوری کامل تاریخچه تغییر در تجهیرات، تغییر در اندازه گیری ها، تغییر در موقعیت مکانی و شرایط طبیعی را در اسناد خود (WCAP , No3, 1988) داشته است. با توجهب ه این مطلب و نتایج بدست امده از مطالعات تغییرات اقلیمی با استفاده از روش های آماری در ایستگاه های کشور مشاهده شده است. در صورتیکه این موارد نادیده فرض شوند نتایج گمراه کننده ای ببار خواهند آورد. گاه تغییرات مکانی ایستگاه ها از جمله ایستگاه سینوپتیک خرم آباد و کرمان نتایج بررسی روند دما را بصورت غیر واقعی کاهشی نشان داده است. تغییرات شرایط محیطی و ساخت منازل مسکونی در اطراف ایستگاه سینوپتیک انزلی و احداث بزرگ راه در اطراف ایستگاه سینوپتیک تبریز ناهمگنی های خاصی در سری پارامترهای هواشناسی این ایستگاه ها ایجاد نموده است. هدف از ارائه این مقاله تاکید بر استفاده مطلوب از داده های هواشناسی در جهت آشکارسازی تغییرات اقلیمی با ذکر نمونه های مشخص می باشد که از بررسی تاریخچه های مکانی و زمانی و ادواتی ایستگاه ها همراه با تحلیل آماری آنها در پروژه آشکارسازی تغییرات اقلیمی بدست آمده است. نشان داده خواهد شد که حذف اطلاعات بعضی از ایستگاه ها و کاهش کمی اطلاعات و منابع، مناسب تر از به کار گرفتن داده های نامطمئن و حصول نتایج انحرافی خواهد بود.

قابلیت اعتماد پذیری ، همگنی ، جهش ، جزایر گرمایی ، شیو