محمدتقی نظرپور - استادیار دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه شهید بهشتی - - تهران دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه شهید بهشتی
فاطمه سادات صید - دانشجوی کارشناسی ارشد معماری، موسسه آموزش عالی پردیسان

فضای کالبدی به عنوان بستر فعالیتهای انسان تأثیرات عمیقی بر سلامت روان دارد. یکی از محیطهای معماری که پر استرس میباشد بیمارستان است. استرس موجود در بیمارستان با اثرات منفی که درپی دارد بهبودی بیماران را به تأخیر میاندازد. استرس در انسان به عنوان یکی از شاخصههای سلامت روان میتواند با طراحی درست کاهش یابد، به گفتهی دیلانی محیط کالبدی بر رفتار فرد تأثیر میگذارد و محیطهایی با تجربهی مثبت میتوانند سبب شوند که فرد بر استرس خود غلبه کند . در طراحی بیمارستانها و مراکز بهداشتی درمانی، به دلیل اهمیت بالای ماهیت کاربری که با سلامت -روح و جسم انسان در ارتباط است و نیز حاکم بودن روابط پیچیده عملکردی )روابط برونبخشی و درونبخشی بیمارستان( در آن، توجه به الزامات طراحی مناسب نقش حیاتی دارد. یکی از این الزامات استفاده صحیح از نور روز است. تحقیقات نشان میدهد که توزیع نور روز که در محیطهای متفاوت فعالیت انسانی جریان دارد تا حدود زیادی بر رفتارها، روحیات، بازدهی و کارآیی افراد تأثیرگذارد است. در این میان نقش نور طبیعی به مثابه کاملترین و مطلوبترین نور انکار ناپذیر است. پژوهش حاضر در صدد است که با اتکاء به مطالعات و تحقیقات تجربی و میدانی معتبر انجام شده )در مورد تأثیر نورروز در بیمارستانها( به تشریح اثرات جسمی و روحی نور روز بر بیماران بپردازد. یافتههای پژوهش نشان میدهد که طراحان فضاهای درمانی میتوانند با استفاده درست و مناسب از نور روز، تأثیر عمیقی در کاهش استرس بیماران بگذارند ودر پی کم شدن استرس در بیماران فشار خون، افسردگی، مدت زمان بستری، اختلالات خواب، آشفتگی، استفاده از داروهای مسکن و ضد درد نیز کاهش مییابند در نتیجه کمک بسیاری به تسریع بهبود بیماران میکنند. این مطالعه به روش توصیفی تحلیلی به انجام رسیده است. برای جمعآوری دادهها از جست و جوی نظاممند در پایگاههای معتبر - اینترنتی استفاده شد. پس از غربالگری مدارک جمعآوری شده، چندین مورد گزینش و پس از تحلیل، تفسیر و تعمیم مطالب، یافتههای مطالعه ساختاردهی و گزارش شد.

نور روز، بیمارستان، درمان، استرس، افسردگی