محمد حسین ایمانی خوشو - دانشیار دانشگاه علم و فرهنگ
مهدیه شهرابی فراهانی - دانشجوی دکترای مدیریت گردشگری دانشگاه علم و فرهنگ
مریم عراقی - دانشجوی دکترای مدیریت گردشگری دانشگاه علم و فرهنگ

دین محور اصلی و عنصر کلیدی زندگی انسان به شمار می رود و به عنوان یک سازمان دهنده سفر، نقش مهمی در گردشگری از گذشته تا امروز ایفا کرده است. پیوند میان دین و گردشگری را سفرهای زیارتی می دانند. زیارت، سفری فیزیکی و روحانی در جستجوی معنویت به یک مکان مقدس تعریف شده است، به طوریکه در ادیان پیش از اسلام زرتشت، یهود و مسیحیت تاکید به - - سفرهای زیارتی با محوریت کلیدی کسب معنویت وجود دارد. معنویت نوعی کیفیت روانی است که فراتر از باورهای مذهبی قرار دارد و در انسان ایجاد انگیزه می کند و احساساتی مثل درک هیبت الهی و احترام به خلقت را در شخص بوجود می آورد. در این تحقیق مفهوم معنویت در سفر از دیدگاه ادیان پیش از اسلام مورد مطالعه قرار گرفته است. این پژوهش کیفی به شیوه توصیفی- تحلیلی بوده، و در اردیبهشت ماه تا آذر ماه 1394 از طریق مصاحبه فردی، به شیوه سوالات باز، با تعداد مجموعا 50 نفر از اساتید، بزرگان و پیروان سه دین یهود، مسیحیت و زرتشت انجام گرفته است. نتایج مطالعات حاکی از این این مطلب است در ادیان مذکور سفرهای زیارتی در کلیات و آداب بسیار به یکدیگر شباهت دارند، اما در هیچ یک از کتب آنها به سفری جز سفرهای زیارتی اشاره نشده است. در حقیقت علمای ادیان زرتشت، یهودیت و مسیحیت بر این باورند هنگامی که شخص در سفر به تفکر واداشته شود و سفر منجر به نزدیکی وی به خداوند گردد، یک اتفاق معنوی رخ داده است. هرچند اختلاف دیدگاه هایی بسیار جزئی میان این افراد مشاهده شد، اما در مجموع همگی بر این باورند که سفر می تواند یک رویداد معنوی باشد و گونه های غیر زیارتی نیز می توانند نتایج معنوی به همراه داشته باشند. در مجموع می توان گفت هر سه دین مذکور، معنویت در سفر را باور دارند و از آن به عنوان نهایت و غایت دستاوردهای یک سفر یاد می کنند.

سفر، معنویت، دین