فائزه سادات طباطبایی امیری - مدرس گروه علم اطلاعات و دانش شناسی دانشگاه قم
حمید کریمخانی زندی - مدیر اجرایی مرکز داده امین

تمامی سازمانها از جمله مراکز دانش بنیانی چون کتابخانه ها در محیطی به شدت پویا به حیات خود ادامه میدهند. علت بسیاری از این پویاییها، تحولات یا نوآوریها در حوزه فناوری بخصوص فناوریهای اطلاعاتی و ارتباطی است. در این میان، نگرانیهای ناشی از افزایش بیسابقه دادهها و اطلاعات در دسترس کاربران، نیاز به پردازشهای سریع و حجیم و پراکندگی اطلاعات، و به طور کلی مدیریت دانش، استفاده از فناوریهای پیچیده مبتنی بر فناوری اطلاعات از جمله رایانش ابری را در کتابخانه های دیجیتالی بسیار ضروری می سازد. از سوی دیگر، برون سپاری داده ها به منظور پردازش و یا سایر سرویس ها، نیازمند حفظ حریم خصوصی و مسائل امنیتی داده ها می باشد. محرمانگی، دسترس پذیری، یکپارچگی، پاسخگویی و حفظ حریم خصوصی جنبه های مهم در حفظ امنیت در پردازش ابری می باشند. نگرانی های امنیتی مانند ارسال فایل های مخرب، ربایش اطلاعات، دستکاری داده ها توسط افراد غیر مجاز و ... و همچنین نگرانی های حفظ حریم شخصی به دلیل میزبانی داده های کاربران در چندین مکان، عدم استقرار اطلاعات در مکان های مشخص و مورد تعهد ارائه دهنده سرویس و ... مواردی هستند که به دلیل وجود ویژگی های خاص در این فناوری، در صورت عدم استفاده از مکانیزم های امنیتی، نتایج ناگوارتری نیز خواهد داشت. این گونه چالش ها در سازمان هایی چون کتابخانه ها که مراکزی کاربرمدار و خدمت محور هستند، اهمیتی دو چندان می یابد. با توجه به نقش و اهمیت فناوری رایانش ابری در کتابخانه های دیجیتالی و لزوم آشنایی با چالش ها و ریسک های امنیتی آن، مقاله حاضر تلاش می کند نخست بینشی کلی نسبت به رایانش ابری، تاریخچه، ویژگیها و انواع آن ایجاد نماید. سپس با بررسی تأثیر پدیده نوین رایانش ابری در مراکز دانش بنیانی نظیر کتابخانه ها و بیان فوایدش، و کاربردها و چگونگی عملکرد آن در کتابخانه های دیجیتال، به اختصار چالش های پیش روی بکارگیری این فناوری در کتابخانه ها را مورد مداقه قرار می دهد. در این میان، با برجسته کردن چالش مربوط به امنیت اطلاعات و حفظ حریم خصوصی کاربران، تهدیداتی را که در محیط ابری برای محرمانگی بوجود می آید، در هفت گروه طبقه بندی می نماید. در انتها، برای کاهش اثرات چالش های موجود در هر طبقه، راهکارها و استراتژی های تدافعی را تشریح می کند.

رایانش ابری، حریم خصوصی، محرمانگی، کتابخانه های دیجیتالی، چالش های امنیتی، راهکارها، امنیت اطلاعات