محمدجعفر سلطانی - عضو هیئت علمی مربی پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری کشور
محمدرضا رجبی - کارشناسی ارشد بیابان زدایی دانشگاه صنعتی اصفهان
علی رضا شادمانی - کارشناسی ارشد بیابان زدایی دانشگاه صنعتی اصفهان

بیابان زایی عمدتا به تخریب زمین در مناطق خشک و نیمه خشک و نیمه مرطوب تحت خشک در مناطق اقلیمی اشاره دارد. در حال حاضر، فعالیت های انسانی واثرات آن بر مناطق طبیعی، به ویژه در مناطق خشک و نیمه خشک و نیمه مرطوب تحت خشک باعث تغییر مفهوم بیابان و ایجاد اصطلاحات جدید مانند بیابانزایی و بیابانزدایی شده است و روش تحلیل سلسله مراتبی AHP یکی از کارآمدترین فنون تصمیم گیری چند معیاره است.در این تحقیق سعی شده است که سه طرح بیانزدایی که در منطقه خوزستان انجام شده است. را به روش تصمیم گیری سلسله مراتبی مورد بررسی قرار داده و مزایا و معایب آنها را نسبت به هم تعیین نماییم. فرآیند تحلیل سلسله مراتبی مورد بررسی قرار داده و مزایا و معایب آنها را نسبت به هم تعیین نمایئم. فرآیند تحلیل سلسله مراتبی را می توان در پنج مرحله اصلی شامل تشکیل درخت سلسله مراتبی، مقایسه زوجی جایگزین ها ومعیارهای تحقیق، عملیات محاسبه داده ها تحلیل حساسیت ومیزان ناسازگاری ترسیم و اجرا کرد. رتبه بندی طرح های بیابان زایی در استان خوزستان براساس روش تحلیل سلسله اصلی، فرعی و ایجاد ساختار سلسله مراتبی، طراحی پرسشنامه تکمیل اطلاعات و انتقال اطلاعات به نرم افزار Expert Choice واستخراج نتایج می باشد. نتایج حاصل از تحقیق نشان دهنده آن است که پارامتر اقلیم در دو طرح مدالوس و تونل باد بیشترین تاثیر را در بین 8 فاکتور مورد بررسی داشته و بالاترین اولویت را به خوداختصاص داده است ودر منطقه خوزستان باید تمرکز تمهیدات حفاظتی با نگاه ویژه به پارامتر اقلیم انجام شود. پس از آن ویژگی های خاک در رتبه بعدی اولویت قرار دارد که وضعیت خاک های منطقه به لحاظ فیزیک و شیمی خاک، باعث بوجود آمدن شرایط خاص در منطقه شده است.در سطح بعدی اولویت پارامترهای مورد بررسی، فرسایش و توپوگرافی قرار دارد که تقریبا در اولویت یکسانی هستند. در سطوح بعدی نیز مدیریت، هزینه وزمان قرار دارند. به طور کلی نتایج حاصل از تحقیق نشان می دهد که طرح مدالوس و پارامتر وضعیت اقلیم و ویژگی های خاک در بالاترین سطح اولویت در بین طرح های انجام شده و خصوصیت مشترک مورد قرار دارند که ضروری است در برنامه ریزی های استانی مدنظر قرار گیرند.

استان خوزستان، بیابان زدایی، تصممی گیری چند معیاره، روش تحلیل سلسله مراتبی AHP