سیدعلیرضا آشفته - مدیرعامل شرکت مهندسی مشاور ژیودالامیر

رودخانه ها به علت نقشی که در ایجاد فرسایش، تولید، انتقال و باقی گذاشتن رسوب و تغییر در مورفولوژی زمین داشته اند، از دیرباز مورد توجه قرار گرفته اند. نقش مطالعات رسوب شناسی و ویومورفولوژی در بررسی حوضه های آبریز از جایگاه ویژه ای برخوردار است. این تحقیق بر اساس مطالعات ژیومورفولوژی، روسب شناسی و هیدرولوژی بر روی حوضه ابریز رودخانه دامغان رود در شهرستان دامغان انجام شده است. مطالعه ویزگی های رسوب شناسی این رودخانه و عوامل موثر در تولید مقدار رسوب و تدثیر احداث سد دامغان بر روی مورفولوژی منطقه بسیار حایز اهمیت است. سد دامغان در فاصله 12 کیلومتری شمال غرب، این شهر بر روی رودخانه دامغان رود و در شرق زون البرز مرکزی احداث گردیده است و در سال 1383 به بهره برداری رسیده است. در این تحقیق سعی گردیده ابتدا منطقه مورد مطالعه از نظر ژیومورفولوژی مورد مطالعه قرار گیرد. لذا مورفولوژی پایین دست سد و اشکال ژیومورفولوژی حاصل در آن منطقه در بخش های جداگانه ای چون طرح کلی کانال رودخانه های دامغان رود، ساختمان های رسوبی تشکیل شده، رسوبات داخل و خارج کانال و اشکال حاصل از فرسایش آن مورد بررسی قرار گرفت. سپس با مطالعه رسوب شناسی منطقه دانه بندی رسوبات تعیین و پارامترهای آماری با توجه به منحنی های تجمعی آنها محاسبه گردید. انواع رخساره ها با توجه به میزان بار کل رسوب تولید شده برآورد شد. بدین منظور تعداد 15 نمونه از مواد رسوبی کف کانال برداشت گردید. نتایج آزمایشات دانه بندی نشان می دهد که رسوبات این رودخانه عمدتا دارای جورشدگی بسیار بد، کج شدگی منفی (درشت مایل)، اندازه متوسط ذرات در حد ماسه و از نظر کیدگی متوسط تا پهن می باشند. رخساره های رسوبی شناسایی شده در حوضه مورد مطالعه گراولی از نوع Gmm, Gmg, Gcm ماسه ای از نوع Sm و Sp و گلی از نوع Fr و Fl مشاهده گردید. به منظور ارزیابی درجه رسوب دهی، کلاس فرسایش خاک و میزان تولید رسوب سالیانه عوامل موثر در فرسایش و رسوب دهی با روش پسیاک اصلاح شده مورد بررسی و امتیاز دهی قرار گرفت و بر این اساس میزان تولید رسوب در کل حوضه 92958 تن در سال محاسبه شد. رسوب ویژه این حوضه نیز 122 تن در سال در کیلومتر مربع برآورد گردید.

ارزیابی، مورفولوژی، رودخانه سد، روش تحلیلی، آورد رسوب