علی اصغر سپاهی - گروه زمین شناسی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان

بسیاری از کانیها در شرایط عادی بی رنگ و یا دارای رنگی هستند که در اثر جایگیری عناصر دیگر در شبکه آنها، تغییرات شیمیایی( مانند تبادل بار یونی در برخی عناصر) و حضور ادخالهای ریز این رنگ تغییر پذیر است که از آن جمله می توان کانیهای کوارتز، کیانیت و فلدسپار را نام برد. مهمترین عناصر رنگ زا عبارتند از آهن، منگنز، کروم، نیکل، تیتانیم، مس، وانادیم و سرب (و یونهای مربوط به این عناصر). گاهی بدون حضور یک یا چند عنصر خاصرنگ زا، در اثر تغییراتی مانند تبادل بار یونی در شبکه کانی و یا تخریب ساختار داخلی کانی رنگ آن تغییر می یابد. در این مقاله ضمن مرور موضوع تنوع عناصر و عوامل رنگ زا به معرفی مثالهایی از کانیهای منطقه همدان به عنوان شاهد این موضوع پرداخته می شود. همچنین در این مقاله به عامل ایجاد رنگ سبز در برخی از لوکوگرانیتهای منطقه همدان، که در اثر حضور بلورهای خیلی ریز فوچیت( مسکویت سبز) به این رنگ در آمده اند، تاکید شده است.