محبوبه حسینی - کارشناس ارشد زمین شناسی اقتصادی موزه تاریخ طبیعی و تکنولوژی دانشگاه ش
ساسان لیاقت - دانشیار بخش علوم زمین دانشگاه شیراز
علیرضا زراسوندی - استادیار بخش زمین شناسی دانشگاه شهید چمران اهواز

بوکسیت هنگام در جنوب غرب فیروزآباد، استان فارس، در زون ساختاری زاگرس چینخورده ساده و در مرز بین سازندهای آهکی سروک واقع شده است. بر اساس شواهد چینهشناسی و رسوبشناسی، یک وقفه رسوبگذاری، منجر به ایجاد شرایط هوازدگی کارستی گردیده است. طی این فرآیند لایهای از ذرات رسی روی سطح آن مجتمع گشته و قسمتی از آنها به بوکسیت تبدیل شده اند. پس از آن، افق بوکسیتی توسط آهک ایلام پوشیده شده است. مطالعات بافتی بر روی مقاطع میکروسکوپی نشان دهنده ژنز درجازای بوکسیت میباشند .(Bardossy, 1982) در این مطالعه، جهت شناسایی سنگ مادر افق بوکسیت هنگام و محاسبات تبادلات جرم در طی فرآیندهای هوازدگی و بوکسیتزایی، از ژئوشیمی عناصر نامتحرک استفاده شد. با ترسیم دادههای آنالیز شیمیایی مشخصشد که از بین عناصر نامتحرک Zr ,Nb ,Y,Th ,V ( ) Ti Ti دارای بیشترین ضریب همبستگی( 0.99 = R ) با Al میباشد، و لذا در طی فرآیند بوکسیتیشدن به شدت نامتحرک بوده است. علاوه بر این، ترسیم نمودار 2TiO در مقابل Al2O 3 روند واحدی را برای تمامی لایههای موجود در افق بوکسیت مشخصکرد، که نشاندهنده منشا هموژن افق بوکسیتی میباشد، و از آنجا که سازند سروک هم در امتداد همین خط رسم شد، لذا میتوان آن را به عنوان سنگ مادر بوکسیت هنگام معرفی نمود. مقادیر تبادلات جرمی. نشان میدهدکه عناصر Si ,Mg ,K ,Na طی فرآیندهای هوازدگی و بوکسیتزایی از محیط خارج شده در مقابل، عناصر Fe، Ti ،Al غنی شدهاند. بر اساس محاسبات تغییرات حجم، 113 متر آهک سروک طی فرآیندهای هوازدگی کارستی بوکسیتزایی به افق بوکسیت هنگام با ضخامت 29 متر تبدیل شده است .