ابوالفضل مساعدی - استادیار گروه مهندسی آب، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان
محسن حسین علیزاده - دانشجوی کارشناسی ارشد آبخیزداری، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گ

سیل مانند سایر پدیده های هیدرولوژیکی یک پدیده استوکستیک می باشد که درهر زمان و مکان احتمال رویداد آن وجود دارد. از طرف دیگر به دلیل تصادفی بودن این پدیده تعیین زمان دقیق وقوع آن در هیچ مکانی امکان پذیر نمی باشد. در هر منطقه با بررسی وقایع هیدرولوژیکی مشاهده شده در طی دهه های اخیر می توان رویداد این پدیده را در آینده پیش بینی کرد. بدین منظور با بررسی آمار گذشته و استفاده از توزیعهای آماری می توان احتمال رویداد هر مقدار از سیل را در آینده پیش بینی کرد . از طرف دیگر هر چه طول دوره آماری طولانی تر باشد، احتمال وقوع سیل در آینده را با دقت بیشتری می توان تعیین نمود. وقوع دو سیل با مقادیر دبی بسیار زیاد (چند برابر مقادیر حداکثر دبی ثبت شده در گذشته) در شرق استان گلستان می تواند در توزیع آماری داده های حداکثر سیل سالیانه که قبلا برای آن منطقه ارائه شده بود تاثیر گذاشته و حتی نوع توزیع آماری را تغییر دهد. به این منظور آمار حداکثر دبی لحظه ای 5 ایستگاه هیدرمتری مستقر در شرق استان گلستان در یک دوره آماری 28 ساله منتهی به سال آبی 81-80 مورد بررسی قرار گرفته و دوره های بازگشت آنها در هر ایستگاه نیز تعیین گردید. سپس با توجه به اینکه دبی های حداکثر لحظه ای سالهای آبی 82-79 و 81-80 چند برابر مقادیر مشاهده شده در سالهای گذشته بودند، با حذف هر یک از این سالها و یا حذف هر دو سال مجددا توزیع آماری و دوره بازگشت حداکثر دبی لحظه ای سالیانه در هر ایستگاهم تعیین شد. سپس نوع توزیعها، مقادیر سیل در دوره بازگشتهای مختلف و همچنین مقادیر پارامترهای توززیع (میانگین، انحراف معیار، ضریب تغییرات و …) با یکدیگر در حالتهای فوق مقایسه شدند. نتایج نشان می دهد که رویداد مقادیر نادر سیل نه تنها می تواند بر دوره بازگشت سیل اثر گذارد، بلکه حتی می تواند نوع توزیع آماری داده ها را نیز تغییر دهد.

توزیع آماری ، حداکثر دبی لحظه ای ، دوره بازگشت ، سیل ، شرق گلستان