قاسم علی عمرانی - استاد گروه مهندسی بهداشت محیط دانشکده بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی ته

زلزله دارای درجات متفاوتی از شدت و ضعف است و به نوبه خود بلندمدت و کوتاه مدت دفع ضایعات را می طلبد. بقایای باقیمانده از شدیدترین آن ممکن است که آنچنان گسترده و زیاد باشد که تمامی راه های مدیریتی مواد زائد را عملا نتوان کرده و جوامع مجبور به استفاده از راههایی نماید که در شرایط عادی قابل قبول نیستند. می توان چنین بیان کرد که روش های استاندارد و معمول دفع ضایعات بجا مانده از زلزله کافی نیست. از طرفی در سیستم مدیریتی، پیش بینی و اتخاذ تدابیر مقابله با ضایعات قبل از اقدامات دفعی و همچنین پیشگیری جهت کاهش تولید ضایعات از اهم مسائل می باشد. هر جامعه ای که احتمال مواجه شدن با زلزله(و یا هر بلای دیگر که حجم ضایعات زیادی را بر خواهد داشت) را احساس می کند، باید تدابیر مدیریتی مقابله با ضایعات را پیش بینی نماید. در این خصوص می توان از تجربیات مختلفی همچون بکارگیری متخصصین و مهندسین آشنا در زمینه ضایعات زلزله، استفاده از تجربیات ارائه شده از دیگر جوامع درگیر با مسئله و تجزیه، تحلیل و تعمیم موارد به کشور مورد نظر کمک گرفت. یک دانشمند ژاپنی در یک قرن پیش، این جمله را بیان داشته است (فاجعه زمانی روی می دهد که ما آخرین آن را فراموش کرده باشیم) بنابراین درس گرفتن از حوادث به وقوع پیوسته می تواند در ارائه شیوه بهینه و اصلاح غفلت های بعمل آمده مفید باشد. در این زمینه بکارگیری تجربیات گذشته، شباهت ها و تضادها همواره مد نظر قرار خواهند رفت. نکته قابل قبول اینکه بعد از وقوع هر حادثه غیر مترقبه، بخصوص وقوع زلزله های شدید و پر خسارت مسئولین امر دچار یک حالت بلاتکلیفی و سردرگمی می شوند. این حالت روانی طبیعی است، زیرا حادثه در یک لحظه و بدون اطلاع قبلی رخ داده، در حالی که جبران خسارت و بازسازی تخریبها امری طاقت فرسا و وقت گیر خواهد بود. بدین ترتیب اگر مسئولین به این نکته توجه داشته باشند که بلا هشدار داده و حادثه خبر نمی کند نسبت به ایجاد گروه های تخصصی و بهینه سازی مدیریت مواد زائد جامد در شهرهای بحرانی اقدام نموده و با برنامه ریزی خاص همواره آماده مقابله با خسارت حاصل خواهند بود. علیهذا توجه به پیشگیری قابل از بروز حادثه و برنامه ریزی مستدام در زمینه مدیریت ضایعات از جمله مواردی است که در این مجموعه مد نظر گرفته است امید است پیشنهادات ارائه شده در اینت مقاله و سایر مقالاتی که د راین همایش مطرح می شود در برنامه های کاهش بلاهای طبیعی کشور بمرحله اجرا گذارده شود.

زلزله، ضایعات، مدیریت