محمدجعفر ملکوتی - استاد دانشگاه تربیت مدرس

در حال حاضر به دلایل متعددی من جمله افزایش مصرف کود و گران شدن آنها در بازار جهانی، روز به روز به مبلغ یارانه کودها اضافه و به رقمی به معادل ۷۰۰۰ میلیارد ریال یعنی تقریبًا برابر با یارانه نان کشور افزایش م ییابد. این در حالی است که از مصرف کودهای مؤثر در اصلاح خاکها و افزایش کمی و کیفی محصولات کشاورزی نظیر گوگرد، ریزمغذ یها و کودهای بیولوژی خبری نم یباشد. یارانه کود، همانند سایر کمک هزینه های پرداختی در جهت پایین نگاهداشتن هزینه نهاده های مورد استفاده در تولیدات کشاورزی، عامل موثری در اجرای سیاست دستیابی به امنیت غذایی در کشورهای جهان سوم محسوب میشود. بنابراین یارانه کود صرفًا بخشی از هزینه هایی است که توسط دول تها به بخش کشاورزی به منظور افزایش تولیدات کشاورزی پرداخت م یشود. با وجودی که پرداخت یارانه به کود شیمیایی مصرف در کشورهای توسعه یافته از اوائل دهه شصت میلادی متوقف گردیده پرداخت انواع یارانه به کشاورزی در این کشورها با ابعاد گسترده تری ادامه یافت و میانگین یارانه پرداختی به کشاورزان بر حسب ارزش تولیدات کشاورزی در کشورهای صنعتی طی سال های دهه هشتاد میلادی از ٣٠ درصد به ٥٠ درصد رسید. مجموع یارا ه پرداختی به بخش کشاورزی ممالک صنعتی در سا لهای اخیر از ٢٠٠ میلیارد دلار در سال نیز فزونی گرفته است (با یبوردی و همکاران، ۱۳۷۹ ، ملکوتی و همکاران، ۱۳۸۰) هدف اصلی یارانه کمک به افزایش مصرف کودهای شیمیایی است. مع هذا سیاس تهای اتخاذ شده می بایست در جهت بالا بردن و بهبود کارایی اقتصادی و اگرونومیکی مواد مغذی کودی در راستای حصول به حداکثر تولید محصولات کشاورزی و با ملحوظ داشتن عوارض زیست محیطی باشد. یارانه کود باید در ابعاد و گسترد های انجام پذیرد تا با پیشرفت زمان و رسیدن به اهداف اولیه از انعطا فپذیری لازم در حصول به اهداف بعدی برخوردار باشد. در یک نگرش جامع اهداف اصلی یارانه کود عبارتند از : ایجاد زمینه مناسب در مصرف کودهای شیمیایی؛ افزایش مصرف کودهای شیمیایی؛ ایجاد توازن در مجموع عناصر غذایی در خاک؛ تشویق در مصرف کودهای شیمیای متراکم؛ گسترش توزعی کود در مناطق دور افتاده و تشویق .( تولید داخلی انواع کود (بلالی و ملکوتی، ۲۰۰۰ و ملکوتی، ۲۰۰۴ با توجه به اهداف برنامه چهارم توسعه و چشم انداز ٢٠ ساله، در مقطع فعلی نبود کودها در زمان مصرف، بسیار زیان بخشتر از قیمت خود کود می باشد.