فرزاد رسائی - دانشجوی کارشناسی ارشد بخش علوم خاک دانشکده کشاورزی دانشگاه شیراز
منوچهر مفتون - استاد بخش علوم خاک دانشکده کشاورزی دانشگاه شیراز

بجز محیطهای طبیعی استثنایی، در حال حاضر به اثرات مخرب رهاسازی فلزات سنگین در طبیعت توجه زیادی میشود. منابع این فلزات عبارتست از ترافیک شهری، دورریزهای خانگی و پسابهای صنعتی. دفع غبار حاصل از کارخانجات، آئروسولها و خاکستر حاصل از صنایع فرآوری کننده فلزات، منجر به آلودگی نواحی روستایی شده است. در مزارع کشاورزی، آلودگی فلزات سنگین بخاطر تیمارخاک با پسابهای آلوده و استفاده بی رویه کودهای فسفاته حاوی کادمیم(Cd) یک مساله مشکل ساز می باشد. دوام بلند مدت ، بیولوژیکی و باقی ماندن در خاک، سبب انباشته شدن این فلزات در زنجیره غذایی و در نتیجه تأثیرات منفی بالقوه برای سلامتی انسان میگردد. آگاهی از مقدار کل عناصر سنگین در خاک اطلاعات کافی در مورد تحرک و قابلیت جذب زیستی آنها در اختیار ما قرار نمی دهد. به عبارتی سمیت و تحرک فلزات و سایر عناصر سمی به شکل های شیمیائی و وضعیت اتصال آنها به اجزاء خاک وابستگی زیادی دارد. بنابراین شناسائی شکل های مختلف عناصر سنگین در خاک و تغییرات آنها می تواند ما را در شناخت وضعیت این عناصر و نهایتا برنامه ریزی صحیح برای کاهش مقدار جذب توسط گیاه و آلودگی زنجیره غذائی یاری نماید. در مناطق غیر آلوده، مهم ترین عامل در تعیین مقدار کادمیم خاک ترکیب شیمیایی مواد مادری است.گزارشات موجود(ژانگ و سانگ، ۲۰۰۶ ) حاکی از اثر عنصر روی در کاهش سمیت کادمیوم در گیاهان مختلف می باشد. روی از جمله عواملی است که بر جذب کادمیوم توسط گیاه اثر می گذارد. معمولا چنین گزارش شده است که کاربرد روی جذب کادمیوم توسط گیاه را کاهش می دهد که ممکن است از رقابت کادمیوم و روی درون خاک منشا گیرد. از سوی دیگر فرمول شیمیایی منبع روی می تواند در این رابطه موثر باشد.هر چند اطلاعات منتشر شده در این رابطه در منابع علمی بسیار نادر می باشد .هدف از تحقیق حاضر بررسی تاثیر کاربرد روی بر تبدیل کادمیوم افزوده شده به خاک به شکلهای مختلف بود.