فرزانه حسینی
احمد گلچین

خاکهای ورتی سول ،خاکهای رسی تیره با بیش از ۳۰ % رس می باشند که به دلیل داشتن کانیهای رسی از نوع اسمکتایت دارای خاصیت انقباض و انبساط به هنگام خشک و مرطوب شدن هستند . این خاک ها ۳۱۰ میلیون هکتار و یا حدود 2/4% از خاکهای دنیا را به خود اختصاص داده اند و در زمینهای با شیب کم به وجود می آیند . وجود یک فصل خشک برای تشکیل این خاکها الزامی است . در فصل خشک به سبب انقباض رس های ۱: 2 شکافهای عمیقی در سطح خاک ایجاد می شود که گاهی این شک افها در اثر ریزش خاک سطحی مسدود می شوند . در فصل مرطوب با انبساط رس های ۲:۱ شکافها بسته شده و در این هنگام خاک سطحی ریزش نموده و شکافها به دلیل افزایش حجم از دو طرف نیرویی به سمت سطح خاک وارد ک رده و پستی و بلندیهایی را (گیلگای)در سطح خاک به وجود می آورند . در فصل خشک اگر این زمینها آبیاری شوند تمامی آب وارد شکافها شده و در سطح خاک آبی برای استفاده گیاه باقی نمی ماند . در این فصل با عدم نفوذ ریشه به علت سفت بودن خاک مواجه هستیم . در فصل مرطوب به علت انبساط رسها تخلخلهای درشت کاهش یافته وآبگذری در این خاکها به حداقل کاهش می یابد و در صورت بارندگی روان آب به ۱۰۰ % می رسد (Boul etal., 2003; Driessen .and Dudal.,1991) این خصوصیات کشت و کار در خاکهای ورتی سول را محدود می نماید . بنابراین اگر بتوان با استفاده از اعمال تیمارهای مختلف درصد رس این خاکها را کاهش داد و نی ز نوع رس آنها را از اسمکتایت به رسهایی با بار منفی و انبساط پذیری کمتر تغییر داد ، بسیاری از مشکلا ت مدیریتی این خاکها حل خواهد شد . کشاورزان بطور تجربی به اثر سودمند آتش زدن سطح خاک برای بهتر شدن شرایط کشت و کار در این خاکها پی برده اند، به همین دلیل این تحقیق به جهت مطالعه تا ثیر حرارت بر خصوصیات فیزیکییک خاک ورتی سول طراحی گردیده است .