احسان مهدوی - دانشجوی کارشناسی ارشد بخش علوم خاک دانشگاه شیراز
عبدالمجید ثامنی - دانشیار بخش علوم خاک دانشگاه شیراز

پایداری خاکدانه ها از جمله ویژگیهای فیزیکی اساسی خاک می باشد که بطور مستقیم و غیر مستقیم بر روی کیفیت خاک نقش اساسی دارد . خصوصیاتی نظیر نفوذپذیری ، ظرفیت نگه داشت آب، پخشیدگی رسها، تشک یل سله و نهایتا شسته شدن خاک حاصلخیز سطحی و رسوب آن در آبراهه ها، مخازن و سدها، همگی تحت تاثیر مقاومت و پایداری خاکدانه ها در مقابل نیروهای خارجی می باشد . عوامل متعددی نظیر بافت، ترکیب مینرالوژیکی، اکسیدها ی آهن و آلومینیوم، آهک و ماده آلی خاک بر روی پایداری خاکدانه ها تاثیر دارند که در این بین تحقیقات زیادی بر روی تاثیر ماده آلی بر خاکدانه ساز ی ( نماتی و همکارانa ۲۰۰۰ و کاسیا و همکاران ۲۰۰۲ ) که شاید بتوان آن را مهمترین عامل موثر دانست، صورت گرفته است. خاکدانه هایی که در سطح زمین قرار می گیرند، در هنگام مرطوب شدن از هم پاشیده شده و یک لایه کل مرکب از ذرات پراکنده به ضخامت چند میلیمتر را بوجود می آورند . ذرات پراکنده شده در لابلای منافذ بزرگ خاک قرار گرفته و جلوی نفوذ آب و هوا را به داخل خاک سد می کند. این لایه را اصطلاحا سله گویند که در هنگام خشک شدن و انقباض بسیار متراکم و سخت می شود بطوریکه جوانه زدن گیاه و سر بیرون آوردن از خاک مقدور نمی باشد . بعلاوه ترکهای تشکیل شده بعضا باعث قطع ریشه نیز می شود . منکولم و کی ( ۲۰۰۲ ) با بررسی تاثیر کاربرد ماده آلی به این نتیجه رسیدند که ماده آلی باعث کاهش مقاومت برشی خاک می شود . با زیاد شدن نیروی لازم جهت نفوذ ریشه به داخل خاک، مورفولوژی ریشه تغییر کرده، رشد آن کاهش می یابد و تغییرات مهمی در ساختار اندام هوایی گیاه بوجود می آید ( پاسیورا ۲۰۰۲ ) . ک ی و آنجر ( ۲۰۰۲ ) عنوان می کند که مقاومتی در حدود ۲ مگاپاسکال ( ۱۲۰۰ میلی بار) برای جلوگیری از رشد و نمو گیاه کافی به نظر می رسد.