فریبرز مسعودی - گروه زمین شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه تربیت معلم تهران
بهزاد مهرابی - گروه زمین شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه تربیت معلم تهران
شهریار محمودی - گروه زمین شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه تربیت معلم تهران

ایجاد پگماتیتها در مناطق دگرگون شده و در حاشیه توده های گرانیتی یکی از مسائل مورد بحث در پترولوژی دگرگونی است. مدلهایی در مورد تشکیل این پگماتیتها ارایه شده است که هر کدام به نوبه خود خصوصیات سنگ مادر دگرگونی، شرایط تکتونیکی ، نوع و ترکیب توده نفوذ نفوذی را مورد توجه قرار داده اند. بنظر می رسد در کمپلکس دگرگونی ده سلم حرارت منشا گرفته از توده آذرین موجود در منطقه باعث ذوب منطقه ای در سنگهای اطراف توده نفوذی شده و مذابهای حاصل با عناصر محلول در فاز سیال در شکستگی ها نفوذ کرده و رگه های پگماتیتی را تشکیل داده است. از مهمترین دلایل برای اثبات این نظریه می توان به 1) گسترش رگه های پگماتیتی که عمدتا در زون های دگرگونی با درجه بالا قرار دارند، 2) کانی شناسی هاله دگرگونی که گویای حضور سیلیمانیت و در نتیجه بالا بودن دما تا درجه ذوب رسوبات پلیتی در مجاورت توده و 3) ترکیب شیمیایی رگه های پگماتیتی که به ترکیب یک مذاب اوتکتیکی بسیار نزدیک است، اشاره نمود.