علی یزدی - دانشجوی کارشناسی ارشد و سرپرست معدن شرکت سنگ آهن بافق
محمدرضا شایسته فر - گروه مهندسی معدن دانشگاه شهید باهنر کرمان

یکی از عمده ترین منابع وانادیوم، سنگ آهنهای تیتانیوم و وانادیوم دار بوده و از اواسط دهه 1950 تولید وانادیوم بطور گسترده با بهره برداری و فراوری تیتانومنتیت ها افزایش یافته است و بطور کلی تیتانومنتیت ها یا بطور مستقیم برای تولید وانادیوم بکار می روند و یا پس از تولید چدن وانادیوم دار و در ادامه آن تولید فولاد از چدن، سرباره هایی حاصل می شود که غنی از وانادیوم بوده و برای استحصال وانادیوم بکار میروند. ذخایر عظیمی از تیتاتومنتیت ها در ایران مرکزی وجود دارند که محتوی عناصر با ارزش و مفیدی بودده و از دیدگاه فرآوری دارای اهمیت خاص می باشند که از آن جمله می توان به کانسارهای اصلی ناحیه بافق – ساغند (شامل چغارت، چادرملو، آنومالی شمالی ، چاه گز وسه چاهون) اشاره کرد که حضور وانادیوم در آنها چشمگیر است . در این کانسار ها وانادیوم همراهی و مشارکت بسیار خوبی را با کانه هایی منیتیتی نشان می دهد و میزان این عنصر در این نوع کانه در مقایسه با انواع دیگر بسیار بیشتر است. عیار وانادیوم در کانسنگهای این ناحیه و بالاخص چغارت با میزان عیار آهن FeO (Fe) و نیز تیتانیوم نسبت مستقیم و با میزان فسفر نسبت معجوس دارد و به عبارتی می توان گفت سنگ آهنهای پر عیار و کم فسفر دارای مقدار بیشتری وانادیوم در شبکه خود می باشند و همچنین وانادیوم احتمالا در کانی منیتیت تمرکز پیدا کرده است. عیار پنتوکسید وانادیوم (V2O5) در کانسار چاه گز حدود 0/4 درصد و در معدن چغارت بین 0/1 درصد در سنگهای آهن کم عیار و پر فسفر تا 0/5 درصد در سنگهای آهن پر عیار و کم فسفر متغیر است و با توجه به اینکه عیار آن در این کانسارها از عیار حد اقتصادی این عنصر در بازارهای جهانی بیشتر است لذا بنظر می رسد که استحصال وانادیوم از کانسگهای این ناحیه و بخصوص چغارت اقتصادی باشد.