محمود صادقیان
محمدولی ولی زاده
محمدعلی برقی

توده گرانیتوئیدی زاهدان ( با وسعت 750 کیلومتر مربع ) در جنوب جنوب شرق شهر زاهدان مرکز استان سیستان و بلوچستان واقع شده است و بخشی از نوار گرانیتوئیدی زاهدان سراوان می باشد . این توده تنوعی از سنگهای گرانیتی، گرانودیوریتی، دیوریتی کوارتزدیوریتی و آنکلاوهای میکروگرانولار مافیک را شامل می شود و به همراه سنگهای میزبانش توسط تعداد زیادی دایک آندزیتی داسیتی قطع گردیده است . این توده به درون سنگهای دگرگونی ناحیه ای به سن ائوسن میانی تزریق گردیده است . توده گرانیتوئیدی زاهدان دارای تاریخچة تشکیل بسیار پیچیده ای است و طیف وسیعی از شواهد ذوب بخشی، اختلاط ماگمایی و متاسماتیسم پتاسیک را نشان می دهد . سنگهای گرانیتوئیدی و در برخی نقاط، بخشی از سنگهای میزبان آنها، دگرسانی پروپیلیتی، As, آرژیلیتی و سیلیسی گسترده ای را متحمل گردیده اند . همراه فرایندهای دگرسانی شواهدی از کانه زایی عناصرSb, Au, Ag, Cu, Fe, Mn به ص ورت استیبنیت، اورپیمنت، مالاکیت، طلا، گوتیت، پیرولوزیت و ... مشاهده می شود . مبحث متالوژنی ارتباط بین دگرسانی گرمابی، کانه زایی و ویژگیهای تکتونیکی مرتبط با این توده گرانیتوئیدی را روشن می سازد بارزترین کانه زایی صورت گرفته از نوع طلا استیبنیت رگه ای می باشد . این نوع کانه زایی از تیپ نهشته های طلای اپی ترمال کم سولفید می باشد . بررسی های صورت گرفته نشان می دهد که 1 به طور میانگین 75 درصد نمونه های مختلف برداشت از زون های دگرسانی، کانه دار و سرباره های معدن درگیابان، اندیس های شورچاه، توزگی، شهداد آباد و .... دارای مقدار طلای کمتر از 0,1 پی پی ام هستند، 2 15 درصد آنها حاوی 0,1 تا 1 پی پی ام طلا هستند و 3 فقط 10 درصد از نمونه ها حاوی 1 تا حد اکثر 12,5 پی پی ام طلا می باشند . میانگین مقدار طلا در گروه ده درصدی اخیر 2,355 پی پی ام است .