محمود حاجیان - کارشناس ارشد رسوب شناسی و چینه شناسی، مدیریت اکتشاف نفت
محسن آل علی - دانشجوی کارشناسی ارشد رسوب شناسی وسنگ شناسی رسوبی ، دانشگاه آزاد اسلامی واحد
سمیه زارع - دانشجوی کارشناسی ارشد رسوب شناسی وسنگ شناسی رسوبی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد

سازند قم در منطقه نسبتاً گسترده ای از ایران مرکزی برونزد دارد . این سازند متعلق به زمان الیگومیوسن بوده و بطور عمده در فاصله زمانی روپلین تا بوردیگالین نهشته شده است . با توجه به مشاهدات صحرایی، سازند قم مجموعه ای ناه مگن از رسوبات با تنوع لیتولوژیکی فراوان شامل سنگهای کربناته ، تخریبی و حتی سنگهای ولکانوکلاستیک در نظر گرفته می شود. داده های صحرائی گرد آوردی شده در زمینه محیط تشکیل توالی دریا ئی سازند قم، نشان می دهد که گستره مورد مطالعه عمدتاً در یک محیط ساحلی، کم عمق و نزدیک به سکوی ساحلی تشکیل یافته است. بررسی انجام شده بصورت صحرائی در دو برش سطح الارضی ویه و قیزقلعه (در جنوب شهر ساوه ) انجام گرفته است . در این دو برش توالی رسوبات طبقات ائوسن، سازند های قم و قرمز بالائی بصورت برگشته دیده می شوند . در این برشها ضخامت ساز ند قم به ترتیب در ویه ۲۹۲ متر و در قیز قلعه ۲۸۳ متر اندازه گیری شده است . در ناحیه قیز قلعه ، بالا آمدگی گنبد تبخیری با سن ائوسن تا الیگوسن (نقشه زمین شناسی ۲۵۰۰۰۰/ 1 منطقه منطقه مورد مطالعه نمایان می باشد . این بالا زدگی باعث تغییراتی در بخش های تشکیل دهن ده سازند قم شده است، که مهمترین این تغییرات ناپیوستگی زاویه دار(angular unconformity) بین بخش های d و c سازند قم در این ناحیه است. این ناپیوستگی زاویه دار در سایر نقاط گزارش نشده است. و لایه های کنگلومرایی c ناپیوستگی زاویه دار با زاویه ۱۵ درجه در حد فاصل لایه های ریفی و زرد رنگ بخشقرمز رنگ بخش d دیده می شود. بررسیها نشان می دهد که ناپیوستگی مزبور را میتوان با بالازدگی گنبد تبخیری در منطقه مورد مطالعه مرتبط دانست . دیاپیریسم گنبد تبخیری را با توجه به شواهد موجود می توان به زمین ساخت منطقه نسبت داده و سن آن را در فاصله زمانی اکیتا نین تا بوردیگالین در نظر گرفت . بر این اساس می توان دیاپیریسم توده تبخیری را به فاز کوهزائی ساوین با سن الیگومیوسن مرتبط دانست.

سازند قم ، ناپیوستگی زاویه دار ، زمین ساخت ، الیگومیوسن ، دیاپیریسم