فرهاد پیرمحمدی علیشاه - استادیار گروه زمین شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شبستر)

در منطقه جنوب تبریز که بخشی از زون ماگمایی البرزغربی - آذربایجان محسوب می گردد سنگهای آتشفشانی و آذرآواری سهند از گسترش قابل ملاحظه ای برخوردار هستند . سنگ های آتشفشانی اکثراً ازآندزیت، داسیت ، ریوداسیت و ریولیت تشکیل شده اند و سنگ های آذرآواری عمدتاً به صورت پهنه های ایگنیمریتی مشاهده می گردند. این سنگ ها غنی از عناصر لیتوفیل بزرگ یون (LILE) وتهی ازعناصرباقدرت بالا(HFSE )هستند. بالا بودن نسبت های LREE/HREE و LILE/HFSE درنمونه هاوشباهت ترکیب شیمیایی آنها با گدازه هایی که در مناطق شاخص فرورانش تشکیل می شوند، احتمال شکل گیری سنگ های منطقه را در یک محیط فرورانشی تقویت می کند. ولی به نظر می رسد فرایند فرورانش، تأثیر اندکی درتمرکزعناصرY و Zr ، Ta ، Hf ، Sm ، Tb ، Nd ، Eu در سنگ های منطقه و در عوض تأثیر قابل ملاحظه ای در تمرکز عناصر Th ، U وتااندازه ای La در نمونه ها داشته است. مقادیر عناصر وابسته به پتاسیم (Pb,P,Zr,Sr,Ba,Rb) در سنگ های مورد مطالعه نشان می دهد که سنگ ها در سری کلسیم-قلیایی قرار می گیرند و مقایسه سنگ های مورد مطالعه با انواع سنگ های کلسیم-قلیایی موجود در دنیا نشان داد که سنگ های منطقه بیشترین شباهت را با سنگ های کلسیم –قلیایی Erzurum-Kars ترکیه دارند. با توجه به این مسئله محیط زمین ساختی این سنگ ها احتمالاً متعلق به یک کمان پس از برخورد می باشد که صعود ماگماو احتمالاً تولید آن، به وسیله گسل های امتدادلغز و زمین ساخت کششی همراه با آن کنترل می شود . این ماگماتیسم پس از برخورد، ممکن است در اثر برخورد پوسته عربستان با ایران مرکزی رخ داده باشد.

البرز غربی – آذربایجان ، ایگنیمبریت ، لیتوفیل ، فرورانش ،ماگماتیسم