محی الدین احراری رودی

شهرستان چابهار در جنوب شرقى ایران در کنار آب های گرم دریای عمان و اقیانوس هند قرار گرفته است. محدوده مورد مطالعه بخشی از منطقه زمین شناسی مکران است که در جنوب شرقی ایران قرار گرفته است. این محدوده از طرف غرب به گسل میناب و از طرف شرق تا مرز پاکستان، از طرف شمال تا گسل بشاگرد و از جنوب به خطوط ساحلی دریای عمان محدود است. دو عدد مغزه کامل و دست نخورده از رسوبات هولوسن در محدوده کم عمق ساحلی و زیر حد جزر ومدی شمال شرق خلیج پزم واقع در استان سیستان و بلوچستان توسط دستگاه مغزه گیر اوگر به روش دستی تهیه گردید. پس از بررسی های عینی، نمونه رسوبات بخش های مختلف مغزه بر اساس تغییرات رخساره ای تهیه و مورد آزمایشات رسوب شناسی و ژئوشیمیایی قرار گرفت. آنالیزهای دانه بندی،کانی شناسی به روش XRD، تعیین درصد فراوانی عناصر با دستگاه ICP-OES و پلاروگراف، تعیین درصد کربنات ها با دستگاه کلسی متر خودکار در مورد کلیه نمونه ها صورت گرفت. به منظور تعیین رخساره های رسوبی، بررسی تغییرات سطح آب دریا، تعیین نرخ رسوبگذاری، شناسایی اجزای تشکیل دهنده رسوبات، تعیین فراوانی عناصر اصلی و فرعی و ارتباط آن با تغییرات رخساره ای و سطح آب دریا در شمال غرب خلیج پزم و در محدوده دریایی نزدیک بندر چابهار این پژوهش صورت گرفت. نتایج دانه بندی رسوبات نشان می دهد اندازه ذرات غالباً در حد رس تا سیلت و مقادیر کمتری ماسه و گراول می باشد که در برخی افق ها ذرات در اندازه ماسه و گراول مقادیر بیشتری نشان می دهد. ذرات گراولی عمدتاً مرتبط با خرده های اسکلتی بوده و میزان کربنات در رسوبات بین 17 تا 84 درصد متغیر است. نتایج آنالیزها نیز حاکی از آن است که کانیهای تخریبی تشکیل دهنده رسوبات، شامل کوارتز، فلدسپات، مسکوویت، پیروکسن، آلبیت وکانیهای رسی کائولینیت، کلریت، مونتمورولنیت، ایلیت، پالیگورسکیت می باشد. همچنین نتایج نشان می دهد که فراوانی اغلب عناصر بویژه آلومنیوم، منیزیم، منگنز، کرم، باریم با تغییرات سطح آب دریا ارتباط معکوس و دو عنصر کلسیم و استرانسیوم که معرف رسوبات درون حوضه ای است، با تغییرات سطح آب دریا ارتباط مستقیم دارند. همچنین نتایج معادل سازی سن تقریبی توالی رسوبی نشان می دهد دو فاز مهم پیشروی و بالا آمدن سریع سطح آب دریا در بین 2100 تا 2800 و نیز بین 4900 تا 5800 سال قبل وجود داشته است که میانگین نرخ رسوبگذاری افزایش یافته و در محدوده مورد مطالعه حدود 0.1 میلی متر در سال است.

پزم، خلیج، چابهار، مغزه رسوبی