موشق بیگلریان - سازمان نوسازی، توسعه و تجهیز مدارس کشور
شادکام وفائی - سازمان نوسازی، توسعه و تجهیز مدارس کشور
هرمز پورشسب - استاد مکانیک خاک و ژئوتکنیک دانشگاه کنکور دیا - کانادا

در این مقاله روشهای کاهش خطر، پیشگیری و کنترل خسارات زمین لغزه (Landslide/Soil Creep) در شیبهای مارنی ضلع شرقی و شمالشرقی ساختمانهای هنرستان فنی شهرستان فارسان در استان چهارمحال و بختیاری مورد بررسی قرار گرفته است. بر اساس نتایج به دست امده مقدار ضریب اطمینان شیبهای مارنی بررسی شده در مقابل لغزش F=0.22 می باشد که کمتر از حداقل ضریب اطمینان Fmin>1.25 است. با توجه به اینکه ضریب اطمینان شیبهای بررسی شده کمتر از حداقل مجاز می باشد. لذا روشهای کاهش خطر و پیشگیری و کنترل زمین لغزه (Remedial Measures) برای افزایش ضریب اطمینان (DF=% Gain in Factor of Safety) ارائه گردیده است. بررسیهای انجام شده نشان می دهد که حرکت و لغزش لایه مارنهای آهکی پابده بر روی رسوبات کنگلومرایی عامل اصلی مکانیزم زمین لغزه در محدود پروژه بوده و حرکت و خزش لایه های نمایان و اکسپوزمانی اکثرا مربوط به خاکبرداریهای غیر فنی وتحت تاثیر حرکت و بار دینامیکی واره از لایه های فوقانی می باشد. نتایج بدست امده نشان می دهد که تعبیه سیستم زهکش های تداخلی عمود بر جهت شیب (Intercepting Conterfort Drainage System) در فاصله و عمق مناسب از تراشه و دیواره خاکبردرای شده در منطقه حساس پاشنه شیب (Top of Slope) برای تخلیه زه آب و آبهای زیر زمینی کم عمق فصلی، عایقکاری و پوشش کانال آبیاری و آبرسانی (Lining) در بالادست دیواره محوطه پروزه و کاهش قسمتی از سور شارژ وزن خاک از طریق محاسبات فنی و رعایت زاویه استراحت لازم در خاکبرداریهاو جلوگیری از بهم خوردگی و تحریک لایه های در معرض لغزش، در کنترل زمین لغزه موثر بوده اند. حجم خاکبرداری های انجامشده برای کاهش سور شارژ وزن خاک در شیبهای بالا دست پروژه حدودåV=1024 متر مکعب و وزن آن حدود åW=1895 تن می باشد. افزایش ضریب اطمینان شیبهای مارنی بررسی شده پس از خاکبرداری ، تعبیه سیستم زهکشی تداخلی در پاشنه و دیواره خاکبرداری شده و عایقکاری و پوشش کانال آبرسانی که پس از پوشش به صورت زهکشی سطحی (Top – Surface Horizontal Draunage)عمل نموده اند حدود DF=4.10% بوده است. بررسیهای انجام شده نشان می دهد که پس از اجرای روشهای پیشگیری فوق در سال 1370، تاکنون هیچگونه لغزش یا خزش، توسعه و ادامه ترکهای برشی در شیبهای مورد نظر یا ترکهای سازه ای در ساختمان به وجود نیامده است.