سهراب محمد نیا قرائی - پژوهشکده ملی اقلیم شناسی
احمد واحدی طرقی - پژوهشکده ملی اقلیم شناسی
زهرا نجفی نیک - پژوهشکده ملی اقلیم شناسی

از گذشته های دور تاکنون انسان همواره آب مورد نیاز خود را به شیوه های گوناگون از منابع مختلف سطحی و زیرزمینی تامین کرده است که این امر در اقالیم مختلف متفاوت از یکدیگر و با روش های خاص خود صورت می گرفته است. یکی از فنون دستیابی به آب های زیرزمینی به ویژه در مناطق خشک و نیمه خشک فن حفر قنات یا به عبارت دیگر کاریز بوده است که یکی از متداولترین و رایج ترین روش های استخراج آب های زیرزمینی در این مناطق است. برای قنات تعریف جامع و واحدی که مورد قبول همه اهل فن باشد وجود نداشته و در مون مختلف تعاریف زیادی برای آن ارائه شده است. همچنین در مناطق مختلف جهان برای این واژه و نامیدن این شیوه آبیاری سنتی اصطلاحات گوناگونی مورد استفاده قرار می گیرد. در این مقاله ضمن بررسی تاریخچه حفر قنات و مکان های اولیه پیدایش این پدیده در ایران وضعیت پراکنش جغرافیایی و آماری آن در مناطق مختلف کشور مطالعه و در ارتباط با قنات های قدیمی و معروف به اختصار سخن به میان آمده است.