اسماعیل فیله کش - کارشناس ارشد پژوهشی و رئیس ایستگاه تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی سبزوار

شهر تاریخی سبزوار در حاشیه کویر و اقلیمی گرم و خشک واقع شده و از نعمت رودخانه دائمی محروم است. اما این دلیل نمی شود که مردمان سخت کوش این مناطق راهی برای تامین آب انجام ندهند. قنات به عنوان یکی از روش های مطمئن و پایدار آب شرب شهر سبزوار را تامین می کرده است نگاهی به سوابق تاریخی این شهر کهن نشان می دهد که قنات های سبزوار در سرتاسر محله های قدیمی شهر پراکنده بوده و پس از تامین آب شرب شهر در پایین دشت به مصرف کشاورزی می رسیده است. در دهه های اخیر با به وجود امدن تب حفر چاه به علت افزایش جمعیت کم کم بهره برداری سنتی از قنوات برای تامین آب شرب منسوخ شد اما مسیرهای قبلی قنوات به عنوان هدایت کننده فاضلاب خانگی به مزارع مطرح بود که تا قبل از ایجاد شبکه جمع آوری فاضلاب در سطح شهرها جوابگوی این مهم بود. به جرات می توان بیان کرد که شهر سبزوار از محدود شهرهایی بوده است که قبل از اینکه هدایت فاضلاب به شیوه مدرن و امروزی مطرح باشد این کار را با استفاده از مسیرهای قبلی قنوات محله های مختلف شهر انجام می رسانده است. نگاهی به وضعیت کنونی قنوات سبزوار نشان می دهد که اکنون نه تنها انرژی و یادی از قنات های قدیمی و پر آب نیست و کسی از آب کروزد و فریزی یادش نمی آید که آب عبدالرحمان و سرچشمه که بعض مواقع در مسیرهای قبلی جاری می گردد نیز نمی شناسد. عدم توجه به ساختار قناتهای قدیمی سبب گردیده که اکنون طرح های نوین فاضلاب با معضلات سنگین و جبران ناپذیری دچار گردد که احتمال تخریب قسمتی از مسجد جامع کهن و تاریخی شهر سبزوار یکی از انها است. این نوشته شما را به عیادت قنوات در حال موت سبزوار می برد با نگاهی به گذشته و حال. فقط همین.

قنات، سبزوار