سلیم سلیمی موید - کارشناس مسئول مردم شناسی

در این مقاله پس از اشاره به موقعیت جغرافیایی سابقه تاریخی حوزه شهداد به مواردی که در ارتباط با شبکه های آبیاری نظام های تقسیم آب ، مدیریت سنتی با عامل و بی عامل آب، فنون بهره برداری از آب های زیرزمینی شیوه های تقسیم آب و ... اشاره می گردد . در مبحث قنات به تعریف قنات، تاریخ حفر قنات، اصطلاحات مربوط به قنات (پایاب ، پشته، تمپ، خاک ریز سر چاه، طوق، کوره، کول، که، گلدبند، مادرچاه، مظهر قنات، میله چاه و...) اشاره می گردد.در بخش قنات های حوزه شهر شهداد قنوات آب نو قنات آب ده یا حود، قنات کهکین یا کهن مادی، قنات روستای اکبر آباد ، قنات روستای ده سیف، قنات روستای همت آباد، قنات روستای ده نو و ... همراه با سابقه تاریخی ، میران آبدهی نوع مصارف آب، مدیریت سنتی نگهداری و تقسیم آب را مد نطر قرار می دهد. در مبحث تقسیم آب ابتدا به تاریخ و علل تقسیم آب و بعد از آن به نظام تقسیم آب و چگونگی آن مدار گردش آب، نامگذاری روزهای مدار گردش آب، مقسم آب، میراب و کارگذاران خودگردانی آب، تقسیم آب با عامل ، شیوه تاقبندی، واحدهای تقسیم آب نظیر (برغ) و برخی باورها مورد تحقیق قرار می گیرند.