CIVILICA We Respect the Science
(ناشر تخصصی کنفرانسهای کشور / شماره مجوز انتشارات از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی: ۸۹۷۱)

نگاهی به مراجع و تشکیلات بهره برداری از کاریز در عهد ساسانی و قرون نخستیم اسلامی

عنوان مقاله: نگاهی به مراجع و تشکیلات بهره برداری از کاریز در عهد ساسانی و قرون نخستیم اسلامی
شناسه ملی مقاله: SNCGO01_098
منتشر شده در همایش ملی قنات در سال 1383
مشخصات نویسندگان مقاله:

براتعلی نجف زاده - گروه تاریخ دانشگاه بیرجند

خلاصه مقاله:
مراجع بهره برداری از کاریز به طور تکاملی از عرف، فقه و حقوق قضایی آغاز و به تشکیلات دیوانی منجر شد که دولت به طور مستقیم عرف را در انطباق با شرع، در قالب حقوق قضایی برای اداره بهتر امور توسط دیوان های اداری به خدمت گرفت. بهره برداری از کاریز در عصر ساسانی پس از اصلاحات انوشیروان از تشکیلات منسجم دیوانی برخوردار گردید. اما در پی سقوط ساسانیان و تحولات اساسی عبور از عصر ساسانی به اسلامی شکافی عمیق در کارکرد مراجع و تشکیلات مذکور پدید امد که قرن ها وقت لازم بود تا بار دیگر وضعیت قرون پایانی حکومت ساسانی تکرار گردد و این چرخه تکاملی بار دیگر تکرار شد. ساختار کلی تشکیلات مذکور در دوره اسلامی محفوظ ماند اما در جرئیات تفاوت هایی در اجرای آن ظاهر شد. علت این امر به ساختار متفاوت حکومت و نحوه بهره کشی باز می گشت و تفاوت ها به روشنی در مراجع و تشکیلات دیوانی بهره برداری از آب و کاریز مشهود بود . مراجع و تشکیلات دیوانی دوران اسلامی به شدت متاثر از رویدادهای سیاسی و بی ثباتی ساختار اداری حکومت ها بود. این مقاله در پی بررسی تطبیقی عملکرد تشکیلات و مراجع در زمینه بهره برداری از کاریز در عصر ساسانی و قرون نخستین اسلامی است و سرگذشت، علل تحولات، نتیجه تغییرات و کارایی آن مراجع و تشکیلات را در دوره های مذکور مورد بررسی قرار می دهد.

صفحه اختصاصی مقاله و دریافت فایل کامل: https://civilica.com/doc/340720/