محمدباقر حشمت زاده - دانشیار دانشگاه شهید بهشتی

متن حاضر حاصل یک تجربه خلاق و جذاب در بازنگری و آسیب شناسی علوم سیاسی در ایران است. در بهار 1381 درسی با عنوان کارگاه و ازمایشگاه علوم سیاسی برای دانشجویان رشته علوم سیاسی دانشگاه شهید بهشتی ارائه شد و نوشتار فعلی گزارشی از برنامه آن کلاس ونتایج حاصل است. تشکیل این کارگاه مبتنی بر مفروضات و برخی مجهولات و فرضیاتی بود که فضای گفتمان این رشته را دربرگرفته بود و یافته های این تجربه می توانست آنها را شرح و آزمون نماید. سؤال این بود که اصولاًدانش موجودسیاسی درایران چ هاستفاده وکاربردی دارد؟ آیا این علوم سیاسی انسجام و یک پارچگی علمی و منطقی دارد؟ علوم سیاسی ایران چه مبانی ومؤلفه هایی دارد؟آموزه ها و یافته های این رشته آیا با اصول و آموزه های رسمی نظام جدید انقلابی واسلامی درایران همراهی وهمخوانی دارد؟ابهامات و مجهولات در این راستا فراوان بوده و هست و پاسخ های متنوع و متکثر و بعضاً متعارضی به آنها داده شده است که این گستردگی و تنوع، برای علوم سیاسی ایران فرصت ها و تهدیدهای زیادی دارد. با این رویکرد م یتوان چنین فرض نمود که علوم سیاسی امروز ایران در مرحله ای از بحران خلاق و دوران گذار سیر م یکند و در این صورت تمام اصحاب این رشته بر خود فرض می دانند که برای مدیریت بهینه این بحران و استفاده و بهره برداری از آن تلاش کنند؛ لذا راه اندازی کارگاه و آزمایشگاه علوم سیاسی در دانشگاه شهید بهشتی از درون چنین فضا و متنی، قابل فهم و توجیه است. جهت بازنگری و بازتولیدیک علوم سیاسی بومی،علمی و کاربردی،اقدامات و فعالیت هایی به این شرح در کارگاه و آزمایشگاه مورد بحث به عمل آمد: نظم و نظام از مهمترین مفاهیم و متغیرهای سیاس یهستندکه به منظور فهم عمیق و دقیق آن دراین کارگاه ازیافته های هندسه ومعماری سودجسته شدوجهت درک پویایی نظم،ازآزمایشگاه های فیزیک وشیمی بازدیدشدوگشت وگذار در شهر و مشاهده فعال جامعه وروابط انسانی نیز به کار گرفته شد. حاصل آنکه در قیاس با این علوم،معناوکاربرد علم سیاست سنجش وارزیابی شده، وجوه افتراق و اشتراک این دانش ازحیث روش ومحتوا مورد بحث واستنتاج واقع شد؛امادربخش دیگری از کارگاه، علم سیاست ازدرون خودش موردکنکاش واقع شد و مبتنی بر سه دسته پرسشنامه های نظرسنجی وافکارشناسی،مفاهیم اساسی سیاسی،بحث وبررسی شد

علوم انسانی، علوم سیاسی، آزمایشگاه، ایران، نظام آموزشی ، دانشگاه