جواد خلیلی محله - عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد خوی

امروزه آفتابگردان به علت سازگاری با اکثر شرایط آب و هوایی، رشد خوب آن در طبق وسیعی از خاک ها، درصد روغن بالا، کیفیت روغن مناسب به سبب نداشتن کلسترول و ماهیت غیر اشباع آن، عدم حساسیت به طور روز کوتاه بودن دوره رشد (110-85 روز) و امکان کشت آن به عنوان حصول دوم بعد از غلات پاییزه در ردیف مهمترین گیاهان زراعی قرار گرفته است. طبق تحقیقات ملکوتی و همکاران (1379) در ایرا ن به علت شرایط حاکم بر اغلب خاکها از قبیل بالا بودن PH خاک و آهکی بودن خاکها، عدم مصرف متعادل کودهای شیمیایی و به ویژه مصرف بیش از حد فسفر و عدم رعایت تناوب زراعی مناسب و عدم بکارگیری کودهای دامی و کود سبز، اکثر زراعتها و از جمله ذرت از کمبود عناصر غذایی رنج می برند که این مساله بر روی سلامتی افراد جامعه تاثیر می گذارد. (1) کمبود عناصر ریز مغذی در خاک منحصر به ایران نیست. طیق وسیعی از تحقیقات کشاورزی در کشور مصر را تحقیقات در زمینه چگونگی و میزان مصرف عناصر ریز مغذی تشکیل می دهد. عثمان و همکاران (1993) آشوب و همکاران (1996). در کشور آمریکا نیز کشاروزان با مشکل کمبود عناصر ریزمغذی و کلروز نناشی از آن مواجه هستند هرگرت و همکاران (1996). طبق گزارشات ملکوتی و همکاران (1379) در خاک های آهکی کهمشکل تثبیت و عدم جذب عناصر غذایی ریزمغذی وجود دارد بهترین راه تغذیه گیاهان روش تغذیه برگی می باشد (3). ملکوتی و ضیائیان (1376) نیاز آفتابگردان به مس، بر و روی را بیش از سایر عمناصر ریز مغذی دانستند. دورنسکیو و همکاران (1992) طی یک بررسی 20 ساله بر روی 4 گیاه ذرت، لوبیا، گندم و آفتابرگردان گزارش دادند مصرف کودهای حاوی عناصر ریزمغذی مخصوصا کودهای حاوی روی باعث افزایش 50-34 درصدی عملکرد آفتابگردان شده است. تیمو شنکو (1972) در شوروی سابق گزارش داد که درخاک های آهکی آب مصرف کودهای حاوی منگنز، روی، مس و بر عملکرد آفتابگردان افزایش یافته ولی درصد روغن تغییر نکرده است. سپهر (1376) گزارش داد بکارگیری عناصر ریز مغذی درکنار پتتسیم و منیزیم باعث افزایش 28 درصدی عملکرد و 5/6 درصدی محتوای روغن دانه ها شده است. رشدی و رضا دوست (1381) نیز به اهمیت استفاده از روی و بر در افزایش عملکرد و درصد روغن آفتابگردان اشاره کرده اند (2). توبولا و همکاران (1995) در یک آزمایش مزرعه ای در منطقه چاموتولی لهستان گزارش داد محلول پاشی عناصر ریز مغذی باعث افزایش عملکرد دانه و نسبت آکن به طبق می شود (4)